การกำหนดขอบเขตและแนวทางการประเมินผลกระทบทางสุขภาพจากการทำพืชเศรษฐกิจขนาดใหญ่ในลุ่มน้ำฝาง จังหวัดเชียงใหม่

Abstract

นับตั้งแตพ.ศ. 2538 เปนตนมาเกิดการขยายพื้นที่การผลิตสมเปนอยางมากทั่วทุกภาคของประเทศ รวมถึงในพื้นที่ลุมน้ำฝางอันประกอบดวยพื้นที่ในเขตอําเภอฝาง อําเภอแมอาย และอําเภอไชยปราการจ.เชียงใหม่ จากการขยายพื้นที่ปลูกสมเพื่อการคาอยางกวางขวางในพื้นที่ลุมน้ำฝาง สงผลใหมีการใชทรัพยากรตางๆ ที่เปนปจจัยในการผลิตเพิ่มมากยิ่งขึ้น เชน น้ำ สารเคมีกําจัดศัตรูพืช แตเดิมนั้นสิ่งเหลานี้ก็ไดกอใหเกิดปญหากับชุมชนในลุมน้ำฝางไมนอย ยิ่งมีการขยายพื้นที่ปลูกสมอยางกวางขวาง ยิ่งทําใหการใชทรัพยากรดังกลาวเพิ่มมากขึ้นไปอีก นอกจากนี้แลวเนื่องจากไมมีมาตรการในการจัดแบงพื้นที่ทางการผลิตการเกษตรและพื้นที่อยูอาศัยอยางชัดเจน จึงพบวามีสวนสมทั้งสวนใหญและสวนเล็กหลายสวนยังตั้งอยูติดกับพื้นที่อยูอาศัยอีกดวย จากการศึกษานี้แมวาความเจ็บปวยของสุขภาพในดานรางกายของผูตอบแบบสอบถามจะไมชัดเจน เมื่อเทียบกันระหวางกลุมหมูบานที่อยูในระยะใกลเมื่อเทียบกับกลุมหมูบานระยะกลางและไกลโดยอาจมีเพียงความเจ็บปวยทางกายเพียงบางอาการที่มีความชัดเจน เชน อาการที่เกี่ยวกับโรคผิวหนัง แตหากพิจารณาประกอบกับสุขภาพในดานอื่น ตามนิยามสุขภาวะที่หมายรวมถึง สุขภาพทางจิตใจ สังคม สิ่งแวดลอม และจิตวิญญาณแลว จะพบวากลุมผูที่อาศัยอยูในระยะใกลสวนสม มีโอกาสที่จะเจ็บปวยตามนิยามสุขภาวะไดมากกวากลุมที่อาศัยอยูในระยะหาง ดังนั้น การพิจารณาเพื่อประเมินผลกระทบทางสุขภาพอันเกิดจากการทําพืชเกษตรขนาดใหญ่ ในกรณีของสวนสมนี้จะตองมีการพิจารณาถึงความเจ็บปวยที่นอกเหนือไปจากความเจ็บปวยที่นอกเหนือไปจากความเจ็บปวยที่เกิดขึ้น หรือสามารถวัดไดทางกาย โดยจะตองมีการพิจารณาถึงสุขภาพทางจิตใจ สังคม สิ่งแวดลอม และจิตวิญญาณดังที่กลาวไวแลวขางตนดวย