บทบาทของโครงการเปลี่ยนโลกให้เข้ากับเราในการสร้างจินตนาการใหม่ว่าด้วยคนพิการและความพิการในสังคมไทย

Abstract

“โครงการเปลี่ยนโลกให้เข้ากับเรา” เป็นโครงการที่ประกอบด้วยโครงการย่อยด้านการวิจัยนโยบายสาธารณะและโครงการศิลปะรวม 12 โครงการ โดยที่โครงการเปลี่ยนโลกให้เข้ากับเราโดยภาพรวมมีเป้าหมายในการสร้างการเรียนรู้และความเข้าใจใหม่ หรือ “จินตนาการใหม่” ในเรื่องคนพิการและความพิการ โครงการวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์ในการศึกษาว่าโครงการย่อยต่างๆ ที่ประกอบรวมเป็นโครงการใหญ่สามารถสร้างการเรียนรู้ในเชิงปรับเปลี่ยน (transformation) หรือจินตนาการใหม่ว่าด้วยคนพิการและความพิการให้เกิดขึ้นได้หรือไม่ รวมทั้งมีปัจจัยใดบ้างที่ส่งผลต่อการเรียนรู้ โดยในการแสวงหาคำตอบนั้น คณะผู้วิจัยได้ทำการทบทวนเอกสารและสัมภาษณ์ผู้ที่เกี่ยวข้อง จากนั้นจึงทำการวิเคราะห์และสรุปผลการวิจัย ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่าโครงการย่อยที่เกี่ยวข้องกับการวิจัยนโยบายสาธารณะโดยภาพรวมยังไม่สามารถสร้างการเรียนรู้หรือความเข้าใจชุดใหม่ว่าด้วยคนพิการและความพิการได้ และเมื่อพิจารณาว่าจินตนาการใหม่ที่น่าจะเป็นผลมาจากการวิจัยนโยบายสาธารณะคือการผลักดันผลการวิจัยไปสู่นโยบายในทางปฏิบัติก็จะพบว่าโครงการวิจัยยังไม่สามารถสร้างจินตนาการใหม่นี้ได้ โดยปัจจัยที่ทำให้เป็นเช่นนั้นก็คือการที่โครงการไม่สร้างความเกี่ยวพัน (involvement) กับผู้ที่มีบทบาทในการกำหนดนโยบายในกระบวนการวิจัย ส่วนโครงการศิลปะสามารถสร้างการเรียนรู้ได้ในระดับการรับรู้ (reception) แต่ยังไม่ถึงระกับการปรับเปลี่ยนที่ผู้เรียนรู้เกิดการสะท้อนกลับตนเองเชิงวิพากษ์ (critical self-reflection) ว่าเพราะเหตุใดจึงมีความคิดและความเชื่อต่อคนพิการอย่างที่เป็นมา และความคิดเช่นนั้นส่งผลอะไรบ้าง เป็นต้น ข้อเสนอแนะที่มีต่อโครงการเปลี่ยนโลกให้เข้ากับเราก็คือการนำเอากรอบคิดในเรื่องการออกแบบการเรียนรู้ตามแนวทางการเรียนรู้ในเชิงปรับเปลี่ยน (transformative learning design) มาเป็นแนวทางในการออกแบบโครงการย่อยแต่ละโครงการ