การศึกษาปัญหาสังคมและสาธารณสุขของคนงานก่อสร้าง ในภาคเหนือ พ.ศ.2537-2538 : การศึกษาเชิงปริมาณ

Abstract

การศึกษาปัญหาสังคมและสาธารณสุขของคนงานก่อสร้าง ในภาคเหนือพ.ศ.2537-2538 : การศึกษาเชิงปริมาณการศึกษาครั้งนี้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการร่วมมือวิจัยปัญหาดังกล่าว ทั่วประเทศ โดยใช้โครงร่างการวิจัยเดียวกันใช้แบบฟอร์มและวิธีการเก็บข้อมูลอย่างเดียวกัน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ได้ข้อมูลพื้นฐานของปัญหาสังคมและสาธารณสุขของ คนงานก่อสร้าง แบ่งเป็นสองส่วนใหญ่ ๆ คือ การศึกษาเชิงปริมาณ และเชิงคุณภาพ รายงานนี้เป็นผลของการศึกษาเชิงปริมาณโดยทำการสำรวจภาคตัดขวาง เก็บข้อมูลการก่อสร้าง ปัญหาสังคม สิ่งแวดล้อมและสาธารณสุขของแหล่งก่อสร้างและคนงานในภาคเหนือ การสำรวจกระทำในเขตเทศบาลของ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่และพิษณุโลก โดยสำรวจเฉพาะแหล่งก่อสร้างที่อยู่ในระยะวางรากฐานและมีคนงาน มากกว่า 20 คน แล้วสุ่มเลือกแหล่งก่อสร้างทั้งขนาดใหญ่ พื้นที่เมื่อสร้างเสร็จมากกว่า 10,000 ตารางเมตร และขนาดเล็ก รวมทั้งหมด 40 แห่ง ทำการสัมภาษณ์ผู้รับเหมาหรือตัวแทน และสังเกตปัญหาการทำงาน สิ่งแวดล้อม สังคม การเกิดอุบัติเหตุและโรคภัยต่าง ๆ ทั้งในที่ทำงานและที่พัก สุ่มเลือกคนงานก่อสร้างแห่งละ 20 คน มาทำการสัมภาษณ์ปัญหาต่าง ๆ ประมาณ 100 คำถาม ครอบคลุมทั้งปัญหาทางด้านประชากร สังคม เศรษฐกิจและสาธารณสุข การสำรวจพบว่ามีผู้รับเหมาทั้งหมด 49 บริษัท มีคนงานรวม ประมาณกว่า 4,000 คน แหล่งก่อสร้างขนาดเล็กมีคนงานน้อยกว่าและมีการหมุนเวียนเข้าออกระยะสั้น เป็นสัดส่วนสูงกว่าขนาดใหญ่ มีเพียงแหล่งขนาดเล็ก 2 แห่งที่ไม่มีที่พักให้คนงาน จากการสัมภาษณ์ผู้รับเหมาหรือตัวแทน พบว่าตั้งแต่เริ่มงานก่อสร้างมีคนงานเสียชีวิตรวม 5 คน ทำให้พอจะคะเนหยาบ ๆ ได้ว่า อัตราตายของคนงานก่อสร้าง น่าจะไม่ต่ำกว่า 1.17 ราย/1,000 คน อัตราบาดเจ็บไม่ต่ำกว่า 8.9 ราย/1,000 คน/เดือน ส่วนใหญ่เกิดจากตะปูตำเท้า สภาพความปลอดภัย สุขาภิบาล สิ่งแวดล้อม และการดูแลเอาใจใส่คนงานก่อสร้างด้านต่าง ๆ ทั้งในที่ทำงานและในที่พักอยู่ในระดับต่ำ โดยเฉพาะแหล่งก่อสร้างขนาดเล็ก มีปัญหาทางสังคมและโรคระบาด (ท้องร่วงและไข้หวัดใหญ่) เกิดขึ้นเป็นครั้งคราว คนงาน 802 รายถูกสุ่มมาทำการสัมภาษณ์ พบว่า เป็นชายมากกว่าหญิง ส่วนใหญ่อายุ 20-49 ปี มีการศึกษาระดับประถม มาจากภาคเกษตรกรรม ประมาณ ร้อยละ 90 มีภูมิลำเนาอยู่ในภาคเหนือ กว่าครึ่งหนึ่งมีภูมิลำเนาอยู่ในจังหวัดเดียวกันกับการก่อสร้าง ประมาณ ร้อยละ 60 พักในที่พักคนงาน ร้อยละ 80 แต่งงานแล้วและมีลักษณะครอบครัวแบบ nuclear type ประมาณ ร้อยละ 20 ต้องแยกอยู่กับลูก และ ร้อยละ 10 ลูกขาดโอกาสทางการศึกษา ร้อยละ 90 มีรายได้จากการก่อสร้างต่ำกว่า 5,000 บาทต่อเดือน แม้จะรวมรายได้ของครอบครัวจากด้านอื่นแล้วยังคงมีอีกประมาณ ร้อยละ 50 ที่รายได้รวมของครอบครัวต่ำกว่า 5,000 บาท ต่อเดือน โดยทั่วไปสภาพการจ้างงาน สิทธิตามกฎหมาย สวัสดิการต่าง ๆ และการดูแลความปลอดภัยที่คนงานได้รับจากผู้รับเหมารายใหญ่จะดีกว่าผู้รับเหมารายย่อย แต่ยังคงอยู่ในระดับต่ำ คนงานดูเหมือนจะยอมรับสภาพดังกล่าว โดยส่วนใหญ่บอกว่า พอใจในการทำงานนี้ แต่ก็มีเพียงส่วนน้อยที่อยากจะให้ลูกหลานตนเองมาทำงานเช่นนี้ การรวมตัวกันเพื่อปกป้องผลประโยชน์อันพึงมีของคนงานเป็นสิ่งหายาก การคอยตรวจตราดูแลจากทางหน่วยราชการก็น้อยเกินไป ไม่น้อยกว่าหนึ่งในสี่ของคนงานจึงมีโอกาสเจ็บป่วยหนักจนต้องหยุดงาน ในระยะ 1 ปี โดยมีสัดส่วนของอุบัติเหตุต่อโรคอื่น ๆ เท่ากับหนึ่งต่อสี่ สาเหตุส่วนใหญ่ของอุบัติเหตุคือตะปูตำเท้า สาเหตุส่วนใหญ่ของโรคอื่น ๆ คือไข้ไม่ทราบสาเหตุ และไข้หวัดใหญ่ ระหว่างการเจ็บป่วยมีเพียงหนึ่งในสามเท่านั้นที่ยังคงได้รับค่าจ้าง และการช่วยเหลือค่ารักษาพยาบาลจากนายจ้าง คนงานเหล่านี้ใช้บริการทางการแพทย์และสาธารณสุขในด้านต่าง ๆ จากโรงพยาบาลของรัฐและสถานีอนามัยเป็นส่วนใหญ่ คนงานหญิงเป็นกลุ่มที่มีความลำบากมาก ต้องทำงานที่ต้องใช้แรงกายค่อนข้างหนัก ค่าตอบแทนต่ำกว่าชาย มีความรู้ในสิทธิต่าง ๆ น้อย มีโอกาสก้าวหน้าในงานน้อยกว่าชาย และยังมีภาระทางครอบครัวมากกว่า