การสำรวจข้อมูลการพัฒนาบริการปฐมภูมิของหน่วยบริการคู่สัญญา

Abstract

บริการปฐมภูมิเป็นบริการด่านแรกที่ประชาชนสามารถเข้าถึงได้สะดวก มีบทบาทในการดูแลสุขภาพของประชาชนอย่างต่อเนื่องทุกกลุ่มอายุ การที่หน่วยบริการปฐมภูมิจะทำหน้าที่ตามบทบาทได้อย่างสมบูรณ์นั้น จำเป็นต้องได้รับการเชื่อมโยงและสนับสนุนอย่างเป็นระบบจากโรงพยาบาล รวมถึงการประสานกับองค์กรต่างๆ ในท้องถิ่นเพื่อพัฒนาความรู้ของประชาชนในการดูแลส่งเสริมสุขภาพของตนเอง เพื่อให้สามารถดูแลตนเองได้ในกรณีเจ็บป่วย การสำรวจข้อมูลการพัฒนาบริการปฐมภูมิของหน่วยบริการคู่สัญญา เป็นการสำรวจแบบเร่งด่วน (Rapid survey) โดยมีวัตถุประสงค์ในการศึกษาเพื่อรวบรวมข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับเงื่อนไขและรูปแบบการจัดสรรงบประมาณที่หน่วยบริการประจำคู่สัญญา (CUP) จัดสรรให้แก่หน่วยบริการปฐมภูมิในเครือข่าย (PCU) และขอบเขตของงานหน่วยบริการปฐมภูมิ โดยใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการดำเนินการ ผลการศึกษาสรุปได้ว่า CUP แต่ละแห่งมีหลักเกณฑ์ในการจัดสรรทรัพยากร และให้การสนับสนุน PCU เครือข่ายแตกต่างกันไปตามมติของคณะกรรมการบริหารเครือข่าย (CUP Board) สำหรับรูปแบบในการจัดสรรเงินของ CUP ไปยัง PCU เครือข่ายนั้น มีความหลากหลาย เช่น การสนับสนุนในรูปของยาและเวชภัณฑ์ การสนับสนุนในรูปของเงิน Fix cost / OP และ PP โดยแต่ละ CUP จะมีหลักเกณฑ์ในการสนับสนุนแตกต่างกัน สำหรับหลักเกณฑ์ของ CUP ในการจ่ายเงิน OP ได้แก่ เหมาจ่ายรายหัวประชากร โดยจ่ายในอัตราเฉลี่ยระหว่าง 10 – 180 บาท ตามขนาดของ สอ. / กำหนดอัตราจ่ายขั้นต่ำ โดยจ่ายในอัตราเฉลี่ยระหว่าง 7,000 – 20,000 บาท / เดือน ตามขนาดของ สอ. / จ่ายตามจำนวนบริการ (visit) โดยจ่ายในอัตราเฉลี่ยระหว่าง 8 – 70 บาท / ครั้ง ตามขนาดของ สอ. / จ่ายตามค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นจริง ส่วนหลักเกณฑ์ในการจ่ายเงิน PP Express Demand ได้แก่ การจ่ายตามผลงาน เหมาจ่ายรายหัว และจ่ายตามสัดส่วนระหว่างโรงพยาบาล : สอ. : ศูนย์บริการสาธารณสุขของเทศบาล สำหรับ หลักเกณฑ์การจ่ายเงิน PP Community ได้แก่ การจ่ายเงินตามผลงาน และเหมาจ่ายรายหัว และงบประมาณ PP Area-based จะเป็นในลักษณะที่ทั้ง CUP และ PCU ร่วมกันเขียนโครงการเพื่อขอรับงบประมาณสนับสนุนจาก สสจ. หลักเกณฑ์ในการจ่ายเงิน Fix cost ได้แก่ การจ่ายตามรายหัวประชากร UC / การจ่ายเงินตามขนาดของสถานีอนามัย / CUP หักงบประมาณ 10% จากเงินที่ได้รับ และจ่ายเงินให้กับ สอ. ทุกขนาดเท่าๆ กัน / จ่ายเป็นงวด โดย CUP จะคำนวณจากค่าใช้จ่ายปีก่อนหน้า และบวกเพิ่มอีก 0.5% / คำนวณจากจำนวนครั้งที่มีผู้ป่วยนอกมารับบริการ และจ่ายตามจริง โดยจ่ายเฉพาะค่าจ้างลูกจ้างชั่วคราว และค่าสาธารณูปโภค และหลักเกณฑ์ในการจ่ายยา เวชภัณฑ์ และวัสดุทางการแพทย์ ได้แก่ ให้ สอ.เบิกจ่ายยา เวชภัณฑ์ตามที่ใช้จริง และให้ สอ.เบิกจ่ายยา เวชภัณฑ์ โดยการกำหนดวงเงิน นอกจากนั้นแล้ว CUP ยังสนับสนุนสิ่งที่ไม่ใช่ตัวเงินโดยตรงอีกด้วย เช่น การส่งพยาบาล แพทย์ ทันตแพทย์ และนักกายภาพบำบัดของโรงพยาบาลไปร่วมให้บริการในสถานีอนามัย การจัดอบรมความรู้ทางวิชาการให้แก่เจ้าหน้าที่สถานีอนามัย การให้พยาบาลที่อยู่สถานีอนามัยมาปฏิบัติงานที่โรงพยาบาลเป็นบางวันเพื่อพัฒนาทักษะในการให้บริการ เป็นต้น ซึ่งผลการศึกษาดังกล่าวสะท้อนให้เห็นว่า PCU ส่วนใหญ่ในปัจจุบัน ที่อยู่ในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข มีปัญหาด้านจำนวนและคุณภาพของบุคลากรที่ปฏิบัติงานใน PCU ดังนั้น จึงจำเป็นต้องมีระบบการเพิ่มเติมส่วนที่ขาดดังกล่าว โดยอาจใช้ทั้งการปรับโครงสร้างการบริหารจัดการควบคู่กับการใช้ระบบการเงินการคลังเป็นเครื่องมือในการผลักดันเพื่อให้บุคลากรที่ปฏิบัติงานใน PCU มีศักยภาพ มีความรู้ ความสามารถ และเพียงพอต่อการดำเนินงานในระบบบริการ