พรมแดนแห่งความรู้: หนึ่งทศวรรษของการประเมินการใช้ยาในโรงพยาบาล

Abstract

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทบทวน สังเคราะห์องค์ความรู้และข้อค้นพบต่างๆ เกี่ยวกับการประเมินการใช้ยาเชิงคุณภาพในประเทศไทยใน 10 ปีที่ผ่านมาโดยการทบทวนวิทยานิพนธ์และรายงานการวิจัยที่ตีพิมพ์สรุปการประเมินการใช้ยาเป้าหมาย 5 รายการ จากรายงานของโรงพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข และสำรวจสถานการณ์ปัจจุบันของระบบการประเมินการใช้ยาระหว่างเดือนกันยายน 2545 ถึงเดือนกรกฏาคม 2546 ผลการศึกษาพบว่า การสั่งใช้ยาในโรงพยาบาลโดยเฉพาะยาต้านจุลชีพมีความไม่เหมาะสมตามเกณฑ์ในอัตราที่ค่อนข้างสูง การให้สิ่งแทรกแซงสามารถเพิ่มคุณภาพการใช้ยาให้สอดคล้องกับเกณฑ์ และลดค่าใช้จ่ายที่สูญเสียจากการใช้ยาไม่เหมาะสมลงได้ ภายหลังประกาศใช้บัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ. 2542 โรงพยาบาลมีกิจกรรมการประเมินการใช้ยาในสัดส่วนค่อนข้างมาก ซึ่งประมาณหนึ่งในสามของโรงพยาบาลศูนย์และโรงพยาบาลทั่วไปที่ส่งรายงานการประเมินการใช้ยา พบว่ามีการใช้ยาตรงตามเกณฑ์ในสัดส่วนค่อนข้างสูง และสูงกว่าผลจากการศึกษาที่เป็นวิทยานิพนธ์และงานวิจัยที่ได้ทบทวนไว้ ซึ่งเป็นไปได้ว่าโรงพยาบาลที่ร่วมมือในการส่งรายงานอยู่ในกลุ่มที่มีทีมแพทย์และเภสัชกรให้ความสนใจในการใช้ยาอย่างเหมาะสมอยู่แล้วแม้ว่าเภสัชกรส่วนใหญ่จะมีความรู้เกี่ยวกับการประเมินการใช้ยาเชิงคุณภาพ แต่อาจขาดความมั่นใจในการดำเนินงานร่วมกับทีมแพทย์ ในขณะที่แพทย์ส่วนใหญ่มีมุมมองว่าการประเมินการใช้ยาเป็นเรื่องของการสั่งใช้ยาที่ควบคุมมากกว่าเป็นการพัฒนาคุณภาพการใช้ยาอย่างเป้ฯระบบของโรงพยาบาล