ยุทธศาสตร์ และบทบาทจุดยืนของ สวรส. ในท่ามกลางวิวัฒนาการทางนโยบายสาธารณะ และโลกาภิวัตน์

Abstract

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ดำเนินงานมาครบ 2 ทศวรรษ ใน พ.ศ. 2555 เป็นวาระสำคัญ และโอกาสที่จะทบทวนยุทธศาสตร์ และบทบาทจุดยืน (Position) ให้ตอบสนองต่อพันธกิจที่กำหนดขึ้นมาตั้งแต่ พ.ศ. 2535 ในท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางสังคม การเมือง เศรษฐกิจ และเทคโนโลยี อันส่งผลต่อวิวัฒนาการของกรอบแนวคิด และกระบวนทัศน์ในการศึกษาวิจัยของศาสตร์ด้านต่างๆ ที่เกี่ยวพันกับระบบสาธารณสุขทั้งในระดับโลกและในระดับประเทศ การทบทวนยุทธศาสตร์และบทบาทจุดยืนของ สวรส. ดังกล่าว เกิดขึ้นในวาระการเปลี่ยนแปลงคณะกรรมการ สวรส. และผู้อำนวยการ สวรส. เท่ากับเป็นการส่งต่อ ทั้งกระบวนการกำหนดนโยบาย และการบริหารจัดการองค์กรสู่คณะผู้รับผิดชอบใหม่ ให้รับพิจารณาดำเนินการต่อไป ในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา สวรส. ได้สนับสนุนการจัดการงานวิจัยจนส่งผลต่อการปฏิรูประบบการวิจัยในช่วงเปลี่ยนผ่านทางสังคมการเมืองของประเทศไทยอย่างกว้างขวางจนปรากฏเป็นโครงสร้าง และระบบสาธารณสุขรองรับความต้องการในประเทศไทยที่เห็นได้อย่างชัดเจนในช่วงทศวรรษหลัง ดังเช่น การก่อตัวของสำนักงานกองทุนสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) พิมพ์เขียวข้อเสนอการจัดตั้งสำนักงานคณะกรรมการหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) สำนักงานพัฒนาและรับรองโรงพยาบาล รวมทั้งการขับเคลื่อนกระบวนการปฏิรูประบบสุขภาพในประเทศไทย จนกำหนดโครงสร้างและกลไกใน พรบ.สุขภาพแห่งชาติ และจัดตั้งสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติขึ้นมาใน พ.ศ. 2550 แม้กระนั้น สวรส. ยังต้องเผชิญกับสองทศวรรษที่เต็มไปด้วยวิวัฒนาการของกรอบแนวคิด กระบวนทัศน์ ที่มีผลกระทบสูงมากต่อการวางรูปแบบ กลไก และการขับเคลื่อนกระบวนการนโยบายสาธารณะ ทั้งในระดับโลกาภิวัตน์อันมีอิทธิพลต่อสังคมการเมืองระหว่างประเทศลงไปจนถึงท้องถิ่น ระดับการรวมตัวทางสังคมเศรษฐกิจของประเทศในภูมิภาคต่างๆ ของโลก ระดับการปกครองและ การเมืองในประเทศไทย และลงไปถึงในระดับจังหวัด และการปกครองส่วนท้องถิ่น การปรับเปลี่ยนของรูปแบบปกครองจัดการ (Governance) ของกระบวนการนโยบายสาธารณะเหล่านี้ ล้วนส่งผลต่อความจำเป็น และเป็นความต้องการใหม่ในการกำหนดระเบียบวิธีการศึกษาวิจัย และจัดการงานวิจัยระบบสาธารณสุข ที่สามารถปรับตัวการจัดองค์กรของ สวรส. ให้สอดคล้อง กลมกลืนกับกรอบแนวคิดที่เปลี่ยนไปทางสังคมการเมืองในระดับท้องถิ่น จังหวัด ประเทศ รวมไปถึงการเชื่อมโยงกระบวนการนโยบายภายในประเทศ เข้ากับการเปลี่ยนผ่านในระดับโลก การทบทวน และประมวลวิวัฒนาการของกรอบแนวคิด (Frameworks) ทฤษฎี (Theories) และรูปแบบ (Models) ในการทำความเข้าใจกับกระบวนการนโยบายสาธารณะ (Policy Process) รวมถึงการใช้ความรู้ และความเข้าใจเหล่านี้ ในการขับเคลื่อนกระบวนการนโยบายสาธารณะให้เกิดประโยชน์สุขต่อประชาชนโดยรวม จึงถือเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง เพื่อให้การกำหนดนโยบาย และบริหารจัดการของ สวรส. ได้นำเอากรอบแนวคิด ทฤษฎี และรูปแบบ ในการศึกษาวิจัยระบบสาธารณสุขของประเทศไทย มาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดตลอดจนช่วยให้ สวรส. ได้ใช้ความรู้ และความเข้าใจเหล่านี้มากำหนดทิศทาง และยุทธศาสตร์ ชี้นำการดำเนินงานของสถาบันต่อไป