การปฏิรูปกระบวนการยุติธรรมไทย

Abstract

ถ้าจะกล่าวว่า “ระบอบประชาธิปไตยเป็นโครงร่างกระบวนการยุติธรรมนั้นก็เปรียบได้กับเนื้อหนังมังสา” แต่กระบวนการ ยุติธรรมนั้นไม่ได้หมายถึงเพียงการใช้อำนาจของหน่วยงานต่างๆ แต่เป็นการให้บริการประชาชนโดยอำนาจความยุติธรรม และรักษาไว้ซึ่งความสงบเรียบร้อยของสังคมโดยใช้กระบวนการที่ชอบธรรมตามกฎหมาย งานวิจัยชิ้นนี้มุ่งศึกษาถึงปัญหาการใช้อำนาจตามกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาขององค์กรต่างๆ ในช่วงระยะเวลาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2540 จนถึงปัจจุบัน (พ.ศ. 2555) โดยมุ่งศึกษาถึงปัญหาการใช้กฎหมายขององค์กรต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง อาทิ ตำรวจ อัยการ ศาล เป็นต้น ผู้วิจัยมุ่งเน้นศึกษาถึงปัญหาในชั้นสอบสวนของพนักงานสอบสวน เช่น การค้น การจับกุม เป็นต้น ปัญหาในชั้นรวบรวมพยาน และ ไต่สวนคดีของพนักงานอัยการ เช่น การควบคุมตัว การฝากขัง การซักถามพยาน เป็นต้น ปัญหาในชั้นพิจารณาคดีของศาล เช่น การซักถามพยาน การดำเนินคดีเด็กและเยาวชน การไต่สวนมูลฟ้องและการพิจารณาคดี เป็นต้น งานวิจัยของผู้เขียนได้ชี้ให้เห็นว่าปัญหาที่ต้องปฏิรูปวัฒนธรรมขององค์กรต่างๆ ที่กล่าวมาพร้อมๆ กันเพราะกระบวนการยุติธรรมนั้นเปรียบเสมือนรถที่มีองค์กรต่างๆ เป็นล้อรถขับเคลื่อนไปในทิศทางการแก้ปัญหาเดียวกัน