การใช้บริการรักษาพยาบาลของคนไทยที่ไม่มีหรือไม่ทราบสิทธิประกันสุขภาพ

Abstract

การศึกษานี้วิเคราะห์การใช้บริการรักษาพยาบาลโรคทั่วไปของคนไทยในกลุ่มที่ไม่มีสิทธิสวัสดิการรักษาพยาบาลใดๆ หรือไม่ทราบสิทธิ รวมถึงไม่ได้รับการขึ้นทะเบียนสิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า วิเคราะห์ข้อมูลลักษณะทางประชากร เศรษฐฐานะ และการใช้บริการรักษาพยาบาลกรณีผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยในสำหรับโรคทั่วไป และมูลค่าที่ต้องจ่ายเงินเอง (ค่ามัธยฐาน) จากข้อมูลการสำรวจอนามัยและสวัสดิการ พ.ศ. 2558 ผลการศึกษาพบว่า มีผู้ที่ไม่มีสิทธิในระบบหลักประกันสุขภาพใดๆ หรือไม่ทราบสิทธิคำนวณได้เป็นร้อยละ 1.49 ของประชากรทั้งประเทศ โดยพบมากที่สุดในเขตกรุงเทพมหานคร (ร้อยละ 38) รองลงมาคือ เขตสุขภาพที่ 5 (ร้อยละ 17) และเขตสุขภาพที่ 6 (ร้อยละ 12) มีอายุเฉลี่ย 30 ปี ส่วนใหญ่เป็นเพศชาย จบการศึกษาในระดับประถมศึกษาหรือต่ำกว่า และทำงานเป็นลูกจ้างภาคเอกชนเมื่อจำแนกตามเศรษฐฐานะเป็นควินไทล์ซึ่งวัดด้วยดัชนีทรัพย์สินครัวเรือน พบว่า กลุ่มเศรษฐฐานะยากจนที่สุดมีการศึกษาในระดับประถมศึกษาหรือต่ำกว่าในสัดส่วนสูงถึงร้อยละ 80 เป็นลูกจ้างภาคเอกชนในสัดส่วนสูงกว่ากลุ่มเศรษฐฐานะอื่นๆ โดยภาพรวม ในรอบ 1 เดือน มีการเจ็บป่วยที่ไม่ต้องนอนโรงพยาบาลร้อยละ 10 โดยใช้บริการสถานพยาบาลเอกชนมากที่สุด (ร้อยละ 37) รองลงมาคือร้านยา/การรักษาแบบพื้นบ้านและสถานพยาบาลของรัฐ โดยเสียค่าใช้จ่าย 350 บาท 80 บาท และ 2,300 บาทต่อครั้งตามลำดับ ในกลุ่มที่เศรษฐฐานะยากจนที่สุดเลือกใช้บริการร้านยาในสัดส่วนที่สูงกว่าใช้บริการที่อื่นๆ และสูงกว่าในกลุ่มเศรษฐฐานะอื่นๆ รองลงมาคือ สถานพยาบาลเอกชนและสถานพยาบาลของรัฐ โดยเสียค่าใช้จ่าย 80 บาท 300 บาท และ 200 บาทต่อครั้งตามลำดับ กลุ่มที่มีเศรษฐฐานะรวยที่สุดใช้บริการที่สถานพยาบาลเอกชนสูงสุด โดยเสียค่าใช้จ่าย 1,000 บาทต่อครั้ง รองลงมาคือ สถานพยาบาลของรัฐ เสียค่าใช้จ่าย 2,300 บาทต่อครั้ง แต่เลือกใช้บริการร้านยา/การรักษาแบบพื้นบ้านในสัดส่วนที่ต่ำ สำหรับการนอนโรงพยาบาลในรอบ 12 เดือน โดยภาพรวมพบเพียงร้อยละ 4 และไม่ค่อยแตกต่างกันระหว่างเศรษฐฐานะ ส่วนใหญ่เลือกใช้สถานพยาบาลของรัฐ ทั้งนี้กลุ่มเศรษฐฐานะยากจนที่สุดทุกรายใช้สถานพยาบาลของรัฐและเสียค่าใช้จ่าย 8,000 บาทต่อครั้ง ในขณะที่กลุ่มที่รวยที่สุดใช้สถานพยาบาลเอกชนในสัดส่วนที่สูงและเสียค่าใช้จ่าย 40,000 บาทต่อครั้ง