การพัฒนาระบบฐานข้อมูลเชิงบูรณาการเพื่อบริหารจัดการด้านบริการสุขภาพและสถานะสุขภาพของแรงงานข้ามชาติ โดยประยุกต์ใช้ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศภูมิศาสตร์ กรณีศึกษาในพื้นที่เศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก

Abstract

การพัฒนาระบบฐานข้อมูลเชิงบูรณาการเพื่อบริการจัดการด้านบริการสุขภาพและสถานะสุขภาพของแรงงานข้ามชาติ โดยประยุกต์ใช้ระบบเทคโนโลยีสารสนเทศภูมิศาสตร์ กรณีศึกษาในพื้นที่เศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก การพัฒนาระบบฐานข้อมูลเพื่อนำข้อมูลมาบริหารจัดการด้านบริการสุขภาพและสถานะสุขภาพของแรงงานข้ามชาติ โดยใช้ฐานข้อมูล 43 แฟ้ม จากคลังข้อมูลสุขภาพของกระทรวงสาธารณสุข ซึ่งในการพัฒนาระบบแสดงครั้งนี้ ได้นำเสนอข้อมูลผ่านแดชบอร์ด (Dashboard) และแสดงในรูปแบบแผนที่สามารถเข้าถึงได้ผ่านโปรแกรมเว็บเบราว์เซอร์ (http://www.eecmigrants.com) โดยการแสดงผลประกอบด้วย 3 หมวดหลัก ได้แก่ ข้อมูลสถิติ ข้อมูลเชิงพื้นที่และตารางข้อมูล และประกอบด้วยหมวดย่อย 5 ด้าน ได้แก่ ด้านระบุตัวตน ด้านการวินิจฉัย ด้านการรักษา ด้านผลการรักษา และด้านสิทธิการรักษา เพื่อเป็นฐานข้อมูลให้ผู้ที่เกี่ยวข้องนำไปใช้ในการบริหารจัดการข้อมูลได้ง่ายและรวดเร็ว อย่างไรก็ตามยังมีปัญหาและอุปสรรคในการศึกษาคือ 1. ตัวระบบฐานข้อมูลในระดับกระทรวงสาธารณสุขยังไม่สนับสนุนการใช้งานผ่านระบบอัตโนมัติ (Application Program Interface (API)) ดังนั้นการนำข้อมูลมาใช้จึงจำเป็นต้องกระทำตามลำดับด้วยโปรแกรมเมอร์ผ่านช่องทางที่ทางกระทรวงเปิดให้บริการเท่านั้น และการเก็บข้อมูลในระดับหน่วยงานย่อยยังขาดเอกภาพ มีการใช้ระบบงานที่แตกต่างกัน รวมถึงข้อมูลไม่เป็นปัจจุบัน 2. ระบบฐานข้อมูลอนุญาตให้ใช้ข้อมูลได้ครั้งละไม่เกิน 1,000,000 ระเบียน ซึ่งในทางปฏิบัติการดาวน์โหลดข้อมูลถูกระบุตามช่วงของวันเวลา ซึ่งผู้ปฏิบัติงานจะไม่ทราบถึงปริมาณข้อมูลที่ถูกเรียกใช้ เมื่อข้อมูลที่ประมวลผลมีขนาดเกินกว่าที่ระบบอนุญาต ผู้ปฏิบัติงานจึงจำเป็นต้องตัดแบ่งข้อมูลออกเป็นข้อมูลขนาดเล็กพร้อมทั้งทำบัญชีระเบียนข้อมูลที่บันทึกถึงตำแหน่งล่าสุดของข้อมูลที่ถูกตัดแบ่งก่อนการดาวน์โหลดเพื่อให้เกิดความครบถ้วนของข้อมูล 3. ระบบฐานข้อมูลไม่สนับสนุนการใช้งานคำสั่งสำเร็จรูป Offset ซึ่งเป็นคำสั่งในภาษา SQL ที่ทำให้ผู้ใช้คำสั่งสามารถเลือกช่วงของข้อมูลได้ ดังนั้นทางทีมพัฒนาจึงได้วิเคราะห์ข้อมูลและพบว่าข้อมูลในแต่ละตารางจะมีวันที่กำกับ ทางทีมงานได้ใช้วันที่เป็นเกณฑ์ในการตัดแบ่งข้อมูลเพื่อทำการวิเคราะห์ 4. การขาดการเชื่อมโยงของฐานข้อมูลในส่วนของเอกชนและหน่วยงานสาธารณสุขอื่นๆ เช่น หน่วยงานของเทศบาล ร้านขายยา และ 5. ข้อมูลของแรงงานบางส่วนไม่ครบถ้วนเนื่องจากมีการเข้าเมืองผิดกฎหมายและบางครั้งมีการแจ้งข้อมูลซ้ำซ้อนเพื่อปกปิดสถานะ รวมถึงข้อมูลยังมีความซ้ำซ้อนกัน จากแบบสอบถามกลุ่มแรงงานข้ามชาติ พบว่า แรงงานส่วนใหญ่มีการศึกษาต่ำกว่าระดับมัธยม ประกอบด้วยแรงงานหลักสามสัญชาติ ได้แก่ พม่า กัมพูชาและลาว แรงงานต่างด้าวส่วนใหญ่เข้าเมืองแบบถูกกฎหมายและมีการประกันสุขภาพ แต่ยังมีแรงงานต่างด้าวอีกส่วนที่เข้าเมืองผิดกฎหมายและไม่มีหลักประกันสุขภาพ รายได้เฉลี่ยของครอบครัวประมาณ 10,000 บาทต่อเดือน และมีรายจ่ายเฉลี่ยที่ 6,000 บาทต่อเดือน ส่วนใหญ่เข้าถึงข้อมูลด้านสุขภาพจากโทรทัศน์ โทรศัพท์มือถือ เพื่อนและนายจ้าง แรงงานต่างด้าวส่วนใหญ่จะเข้าสถานพยาบาลใกล้ที่พักอาศัยและมีความพึงพอใจกับระบบบริการสุขภาพของไทย สิ่งที่แรงงานต่างด้าวอยากทราบข้อมูลมากที่สุด คือ สิทธิประโยชน์ของตนในการทำประกันสุขภาพและการเข้ารับการบริการ ปัญหาที่เกิดขึ้นกับการให้บริการสุขภาพแก่แรงงานข้ามชาติ พบว่า ปัญหาสำคัญลำดับแรก ได้แก่ 1. ภาระค่ารักษาที่เบิกจ่ายไม่ได้ในรายอนาถาหรือไม่มีเงินจ่าย รองลงมาคือ 2. บุคลากรสุขภาพต้องทำงานหนักขึ้น 3. โรคอุบัติใหม่หรืออุบัติซ้ำมีโอกาสแพร่ระบาดและควบคุมได้ยาก 4. โรคที่ป้องกันได้ด้วยวัคซีนมีโอกาสอุบัติซ้ำจากลูกหลานแรงงานข้ามชาติ 5. การแย่งใช้สิทธิและทรัพยากรการรักษาพยาบาลของคนไทย 6. มีปัญหาในการเบิกจ่ายค่าประกันสุขภาพที่ล่าช้าทำให้โรงพยาบาลขาดสภาพคล่อง และ 7. ขาดประสิทธิภาพในการใช้ทรัพยากรสุขภาพ ข้อเสนอแนะจากการศึกษา ฐานข้อมูลที่พัฒนาขึ้นสามารถใช้ในการวางแผนเพื่อการให้บริการสาธารณสุขสำหรับแรงงานข้ามชาติในพื้นที่เศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออกได้ แต่ยังต้องการการพัฒนาดังนี้ 1. การจัดทำมาตรฐานการระบุตัวตนของแรงงานต่างด้าวที่มีเอกภาพ หรือมาตรฐานเดียวกันเพื่อลดความซ้ำซ้อนของข้อมูล 2. หน่วยงานควรเปิดเผยข้อมูลและการอนุญาตให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเข้าถึงฐานข้อมูล โดยยังเป็นไปตามกฎหมายกำหนด 3. การจัดทำมาตรฐานข้อมูลให้เป็นไปในลักษณะชุดข้อมูลมาตรฐานที่เหมาะกับการเชื่อมโยงข้อมูลและมีความปลอดภัย ด้านการสื่อสารข้อมูลด้านสุขภาพกับแรงงานข้ามชาติควรเน้นเรื่องของการใช้สื่อและภาษาที่กลุ่มแรงงานข้ามชาติสามารถเข้าใจและเข้าถึงได้ เช่น โทรทัศน์ โทรศัพท์มือถือ นายจ้าง และกลุ่มปัญหาเร่งด่วนด้านสุขภาพที่ต้องเร่งการดำเนินการ ได้แก่ กลุ่มโรคติดต่อและโรคอุบัติใหม่อุบัติซ้ำ ส่วนความเร่งด่วนเชิงระบบบริการ คือ การแก้ปัญหาจากผลกระทบของการให้บริการแก่แรงงานข้ามชาติ 5 ลำดับแรก ได้แก่ 1. ปัญหาการเพิ่มภาระงานของบุคลากรด้านสาธารณสุข รองลงมาคือ 2. ปัญหาการเกิดโรคอุบัติใหม่และโรคอุบัติซ้ำในประชากรไทย 3. ปัญหาการระบาดของโรคในเด็กที่ติดตามมากับแรงงานข้ามชาติ 4. ปัญหาการสูญเสียงบประมาณในการดูแลรักษาแรงงานข้ามชาติ และ 5. ปัญหาการแพร่ระบาดของโรคติดต่อของแรงงานข้ามชาติ ตามลำดับ