การทบทวนวรรณกรรมค่าอรรถประโยชน์ด้านสุขภาพสำหรับผู้ป่วยโรคมะเร็งในประเทศไทย

Abstract

ค่าอรรถประโยชน์ (Utility value) เป็นผลลัพธ์ที่สำคัญในการวิเคราะห์ต้นทุน-อรรถประโยชน์ (Cost utility analysis: CUA) จากแนวทางการวิเคราะห์ความคุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์ในประเทศไทยได้มีการแนะนำให้ใช้แบบสอบถาม EQ-5D-5L ในการหาค่าอรรถประโยชน์ ดังนั้นการศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์ทบทวนวรรณกรรมเพื่อสร้างฐานข้อมูลในการรวบรวมค่าอรรถประโยชน์ของผู้ป่วยมะเร็งตับ, ปอด, ลำไส้ใหญ่, เต้านม, ปากมดลูก, รังไข่และโลหิตในระยะต่างๆ ในประเทศไทย การศึกษานี้เป็นการทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบจากฐานข้อมูลระดับนานาชาติเช่น PubMed และ Scopus และฐานข้อมูลระดับชาติ ได้แก่ HITAP, สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.), Thai LIS-Thai library integrated system (ThaiLIS) ซึ่งการศึกษาที่ถูกคัดเข้ามาทำการทบทวนวรรณกรรมในกรณีที่ 1) มีการรายงานค่าอรรถประโยชน์ของผู้ป่วยมะเร็ง 2) มีการระบุประเภทของเครื่องมือที่ใช้ในการหาค่าอรรถประโยชน์ รวมทั้งมีการดำเนินการประเมินคุณภาพของการศึกษาที่คัดเข้ามาทำการศึกษาจากเกณฑ์ที่ประยุกต์จาก National Heart, Lung and Blood Institute จากการศึกษาทั้งหมด 4,432 การศึกษา พบว่ามี 30 การศึกษาที่ถูกคัดเข้ามาทำการทบทวนวรรณกรรม ค่าอรรถประโยชน์ที่มีการรายงานได้มาจากใช้วิธีการทางตรง (Standard gamble; n = 3 การศึกษา และ Standard gamble, Time-trade off และ Visual analog scale; n = 1 การศึกษา), วิธีการวัดทางอ้อมโดยใช้แบบสอบถาม (n=14), ใช้ผสมทั้งวิธีการวัดทางตรงและอ้อม (n=3), ใช้วิธีการ mapping (n=3) นอกจากนี้มีการศึกษาที่ใช้วิธีการวัดทางอ้อมร่วมกับการอ้างอิงจากการศึกษาก่อนหน้า (n=3) และไม่ระบุวิธี (n=3) จากวิธีการวัดทางอ้อมพบว่าแบบสอบถามที่ใช้คือแบบสอบถาม EQ-5D (n=17) ซึ่งพบว่าแบบสอบถามเวอร์ชั่น EQ-5D-3L (n=13) เป็นแบบสอบถามที่ใช้มากที่สุดในการแปลงค่าอรรถประโยชน์ แต่อย่างไรก็ตามไม่มีการศึกษาใดรายงานคุณสมบัติทางจิตวิทยาของแบบสอบถามหรือเครื่องมือที่ใช้ในการแปลงค่าอรรถประโยชน์ การทบทวนวรรณกรรมนี้ได้มีการสร้างชุดของข้อมูลค่าอรรถประโยชน์ของผู้ป่วยโรคมะเร็งแต่ละชนิดและในระยะต่างๆ ที่ได้มาจากการใช้เครื่องมือในการวัดค่าอรรถประโยชน์ที่หลากหลาย เช่น วิธีการทางตรง (VAS, TTO, SG) และวิธีการทางอ้อม (EQ-5D) ซึ่งพบว่าค่าอรรถประโยชน์มีแนวโน้มที่ลดลงในผู้ป่วยที่เป็นโรคมะเร็งในระยะที่มีการลุกลาม (Stage III-IV) เมื่อเปรียบเทียบกับผู้ป่วยโรคมะเร็งในระยะต้นๆ (Stage I-II) แต่อย่างไรก็ตามการศึกษาส่วนใหญ่เป็นการรายงานค่าอรรถประโยชน์ที่เป็นผลมากจากการให้ยาเคมีบำบัดหรือการผ่าตัดเพื่อรักษาโรคมะเร็ง ทำให้ไม่สามารถเปรียบเทียบค่าอรรถประโยชน์ระหว่างการศึกษาได้ ดังนั้น จึงควรมีการศึกษาถึงความแตกต่างของค่าอรรถประโยชน์ที่ได้จากวิธีการวัดทางตรงและทางอ้อมในผู้ป่วยโรคมะเร็งชนิดและระยะต่างๆ นอกจากนี้หากต้องการแปลงค่าอรรถประโยชน์โดยใช้วิธีทางอ้อมควรมีการใช้แบบสอบถาม EQ-5D-5L ซึ่งใช้ Hybrid model ตามแนวทางการประเมินความคุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์ของประเทศไทย