บทคัดย่อ
หญิงวัยกลางคนจำนวนมากประสบปัญหาทางด้านภาวะน้ำหนักตัวเกินแต่การควบคุมภาวะน้ำหนักตัวเกินให้ได้ผล จำเป็นต้องอาศัยพฤติกรรมในการดูแลตนเองที่ดี และการรับรู้สมรรถนะแห่งตนจะช่วยให้เกิดความเชื่อมั่นในความสามารถของตน ซึ่งอาจนำไปสู่การปฏิบัติตนที่เหมาะสมได้ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างการรับรู้สมรรถนะแห่งตนกับการปฏิบัติ เพื่อควบคุมภาวะน้ำหนักตัวเกินในหญิงวัยกลางคนที่มีอายุ 40-60 ปี ที่เข้ารับบริการในคลินิกหญิงวัยทองจำนวน 333 คน ใช้แบบสอบถามที่ประยุกต์จากแบบสอบถามของ รวิชา หงส์โรจนภาคย์ ที่มีความเที่ยงของเครื่องมือเท่ากับ 0.82 จากการศึกษาพบว่าการรับรู้สมรรถนะแห่งตน โดยรวมอยู่ในระดับสูง และด้านการบริโภคอาหารและการมีกิจกรรมทางกายอยู่ในระดับสูงเช่นกัน โดยมีความมั่นใจมากถึงมากที่สุดในการปฏิบัติในเรื่องการกินผักที่มีกาก (70.3%), การเดินในระยะทางสั้นๆ แทนการใช้พาหนะ (62.2%), การไม่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เพื่อคลายเครียด (60.7%) และการดื่มน้ำเปล่าแทนการดื่มน้ำหวานหรือน้ำอัดลม (59.5%). ในด้านการปฏิบัติพบว่าหญิงวัยกลางคนมีการปฏิบัติเพื่อควบคุมภาวะนำหนักตัวโดยรวมอยู่ในระดับสูง, มีการปฏิบัติด้านการบริโภคอาหาร และด้านการมีกิจกรรมทางกายอยู่ในระดับสูงและปฏิบัติบ่อยครั้งและเป็นประจำ, ไม่กินอาหารจานด่วน (72.1%), การกินอาหารผักที่มีกาก (70.9%), การเดินในระยะทางสั้นๆ แทนการใช้พาหนะ (64.6%), การงดกินอาหารประเภทขนมหวาน (64.3%) การไม่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (64.0%), การงดกินอาหารประเภทแป้ง (63.7%), และการใช้เวลาว่างทำกิจกรรมออกกำลัง (61.3%) พบว่าความสัมพันธ์ระหว่างการรับรู้สมรรถนะแห่งตนกับการปฏิบัติเพื่อควบคุมภาวะน้ำหนักเกินในภาพรวมมีระดับปานกลาง (ค่าสัมประสิทธ์ = 0.65) และมีความสัมพันธ์ระดับปานกลางกับการปฏิบัติตนในการควบคุมอาหารและด้านการมีกิจกรรมทางกาย (ค่าสัมประสิทธ์ = 0.60 และ 0.58 แต่พบว่าหญิงวัยกลางคนส่วนมาก ยังมีปัญหาในเรื่องการรับรู้สมรรถนะแห่งตนและการปฏิบัติในการหลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารที่ให้พลังงานสูง และการไม่ออกกำลังกาย จึงทำให้หญิงกลางคนไม่สามารถควบคุมภาวะน้ำหนักของตัวเองได้ ซึ่งจำเป็นต้องมีการปรับปรุงกิจกรรมที่ส่งเสริมให้กระตุ้นให้เกิดความมั่นใจและสามารถปฏิบัติได้อย่างต่อเนื่อง
บทคัดย่อ
Many middle-aged women are facing problems with overweight, which is a risk
factor for cardiovascular disease, diabetes mellitus and hypertension. Key determinants
are physiological changes and food consumption and exercise. Controlling overweight
requires appropriate self-care. Self-efficacy would help middle-aged women to have confidence
that they are capable of appropriate practices. This study was aimed at identifying
the relationships between self-efficacy and practices to control the weight of women
aged 40-60 years. Three hundred and thirty-three middle-aged women who attended the
Golden Age Clinic of the Bandung Crown Prince Hospital in Udon Thani Province were
randomly recruited. Data were collected using a questionnaire on self efficacy and overweight
controlling practices for middle-aged women. The questionnaire was modified
from the questionnaire developed by Rawicha Hongrojchanpak, which used Cronbach
alpha coefficient for the self-efficacy part at 0.82.
The results indicated that the middle-aged women had high levels of overall selfefficacy.
The self-efficacy of food consumption and exercise were also at high levels. Most
of the middle-aged women (70.3%) had high to very high self-efficacy in eating fiber-rich
vegetables, walking instead of using vehicles for short distances (62.2%), not drinking
alcohol to relieve stress (60.7%) and drinking water rather than sweet soda (59.5%).
Their overall practices for controlling overweight were at a high level. They usually
and often did not eat fast food (72.1%), walked instead of using vehicles for short distances
(64.6%), avoided eating sweets (64.3%), did not drink alcohol (64.0%), avoided
eating carbohydrates (63.7%) and did exercises during their free time (61.3%).
The self-efficacy of these middle-aged women had a moderate relationship with
overall overweight practices with regard to food consumption behavior and exercise (r=
0.65, r=0.60 and r=0.58 respectively). However, most of the middle-aged women had
problems concerning self-efficacy and overweight controlling practices in avoiding highcalorie
foods, and seldom exercising, which resulted in their inability to control their
weight. It is essential to modify health promotion activities which emphasize self-efficacy
and continuity of appropriate overweight controlling practices among midldle-aged
women.
