บทคัดย่อ
การคาดการณ์ความต้องการกำลังคนด้านสุขภาพในสองทศวรรษหน้านำเสนอผลการศึกษาการคาดการณ์แนวโน้มระบบสาธารณสุข วิสัยทัศน์ และกลยุทธการพัฒนากำลังคนด้านสุขภาพ ตลอดจนการคาดการณ์ความต้องการกำลังคนด้านสุขภาพ ซึ่งเป็นส่วนสำคัญส่วนหนึ่งของโครงการศึกษาวิจัยเพื่อการพัฒนากำลังคนอันเป็นโครงการที่ดำเนินการร่วมกันระหว่าง 3 สถาบันคือ สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข สำนักนโยบายและแผนสาธารณสุข และสถาบันพระบรมราชชนก ผลการศึกษาพบว่า ในอีก 20 ปีข้างหน้า (พ.ศ. 2558) ระบบสาธารณสุขของไทยน่าจะเป็นระบบที่มีการจัดการในเรื่อง บริการสุขภาพมากขึ้นภายใต้ระบบการจัดการทางการเงินในลักษณะการประกันสุขภาพแบบต่างๆ ภายใต้ระบบดังกล่าวกำลังคนด้านสุขภาพจะต้องเป็นผู้ที่มีภาวะผู้นำมีทักษะในการบริหารจัดการ มีพฤติกรรมที่เป็นตัวอย่างที่ดี และมีความรู้ในทักษะในวิชาชีพ ในด้านการศึกษาความต้องการกำลังคนด้านสุขภาพนั้น ได้ดำเนินการณ์ไว้ 9 กลุ่มบริการ โดยอาศัยวิธีการคาดการณ์ 4 วิธีได้แก่ อัตราส่วนต่อประชากร ความจำเป็นด้านสุขภาพ ความต้องการใช้บริการ และเป้าหมายการพัฒนาระบบบริการ ซึ่งสรุปได้ว่า กำลังคนหลักๆ ในการบริการสุขภาพคือ ทันตแพทย์ เภสัชกร พยาบาล ขาดแคลนน้อยลงมาก ทันตแพทย์และเภสัชกรอาจมีโอกาสกำลังคนล้นเกินในอนาคต ข้อเสนอแนะจากการวิจัย การเพิ่มอัตราการผลิตกำลังคนในกลุ่มที่ขาดแคลไม่มากในอนาคต ควรมุ่งเน้นในลักษณะที่ไม่ก่อตั้งสถาบันผลิตใหม่ แต่อาศัยสถาบันการผลิตเดิมร่วมกับสถาบันในระบบบริการสุขภาพกลุ่มที่เพียงพอหรือมีแนวโน้มอาจจะเกินความต้องการ ควรงดการเพิ่มอัตราการผลิตทันทีรัฐควรเร่งการผลิตหรือส่งเสริมการผลิตกำลังคนในสาขาที่ขาดแคลนมากการผลิตกำลังคนทุกประเภท รัฐควรลดบทบาทลงให้เป็นในลักษณะที่มีส่วนร่วมระหว่างสถาบันต่างๆ ในภ าครัฐและสถาบันในภาคเอกชนรัฐควรเร่งให้มีการพัฒนาระบบบริการสาธารณสุขระดับต้นในชุมชนทั้งเขตเมืองและชนบทให้ชัดเจนปัญหาการกระจายกำลังคนในทุกสาขามีความรุนแรงมาก รัฐจำเป็นต้องดำเนินมาตรการทั้งทางบวกทางลบ รวมทั้งมาตรการกระจายความเจริญให้ทั่วถึงโดยเร็ว จึงจะแก้ปัญหาในระยะยาวได้ควรมีการศึกษาวิจัยและพัฒนาเพิ่มเติมในเรื่องสำคัญๆ คือ การศึกษาพลวัตของกำลังคนสุขภาพกลุ่มต่างๆ การศึกษาพัฒนารูปแบบการลดบทบาทของภาครัฐในการผลิตกำลังคน การศึกษาพัฒนารูปแบบความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชนในการผลิตกำลังคน การศึกษาพัฒนาระบบบริการสาธารณสุขระดับต้นที่ชัดเจน การพัฒนาเครือข่ายนักวิชาการในด้านการพัฒนากำลังคนด้านสุขภาพ การศึกษาเพื่อคาดการณ์ความต้องการกำลังคนอื่นๆ ที่ยังไม่ได้ดำเนินการเช่น อาชีวอนามัย อนามัยสิ่งแวดล้อม
