บทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา วิเคราะห์ และจัดทำข้อเสนอกรอบความคิดในการปฏิรูประบบการควบคุมและป้องกันโรคในประเด็นต่างๆ ได้แก่ 1) สถานการณ์และแนวโน้มระบาดวิทยาของโรค และการเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่มีผลกระทบต่อระบบการควบคุมป้องกันโรค 2) จุดอ่อนจุดแข็งของระบบการป้องกันควบคุมโรคในปัจจุบัน 3) ข้อเสนอเพื่อการปฏิรูประบบป้องกันควบคุมโรคของประเทศ ผลการศึกษาสรุปได้ ดังนี้ 1. สถานการณ์และผลกระทบของการเกิดโรค 1.1 สถานการณ์และแนวโน้มของโรคมีการเปลี่ยนแปลงไปเป็นอันมาก 1.2 ภาวะโลกาภิวัฒน์ทำให้ผลกระทบการเกิดโรคในหลายกรณีรุนแรงขึ้นมาก ทั้งโรคติดต่อและโรคไม่ติดต่อ 1.3 กระแสและข้อกำหนดเรื่องการกระจายอำนาจ ทำให้ระบบการควบคุมป้องกันโรคต้องมีการปรับตัวขนานใหญ่ 2. ระบบการควบคุมป้องกันโรคในปัจจุบัน มีปัญหาสำคัญ สรุปได้ 2 ประการ คือ 2.1 หน่วยงานรับผิดชอบกระจัดกระจายทั้งภายในและภายนอกกระทรวงสาธารณสุข ทำให้มีปัญหาในการประสานงาน และไม่สามารถปรับตัวตอบสนองการแก้ปัญหาอย่างมีประสิทธิภาพและคล่องตัวเพียงพอ 2.2 หน่วยงานต่างๆ มุ่งเน้นงานด้านปฏิบัติหรือการบริหารโครงการมากกว่าการพัฒนาวิชาการ ทำให้ความเข้มแข็งทางวิชาการมีไม่พอเพียงกับการแก้ปัญหาใหม่ๆ ที่ซับซ้อนมากขึ้น 3. ข้อเสนอเพื่อการปฏิรูป 3.1 การปฏิรูปหน่วยงานควบคุมป้องกันโรค ขั้นตอนแรก ปฏิรูปโครงสร้างภายในกระทรวงสาธารณสุข โดยรวมหน่วยงานที่ทำหน้าที่ควบคุมป้องกันโรคเข้ามาไว้เป็นหน่วยงานเดียวกัน จัดตั้งเป็นกรมหรือสำนักงานวิชาการที่มุ่งเน้นการพัฒนาวิชาการ 3.2 จัดตั้งสถาบันวิจัยสุขภาพ เพื่อพัฒนาองค์ความรู้ด้านสุขภาพ มีบทบาทหน้าที่คล้ายสถาบันสุขภาพแห่งชาติของสหรัฐอเมริกา เพื่อให้เกิดการปฏิรูปโครงสร้างตามข้อเสนอดังกล่าว จำเป็นต้องบัญญัติไว้ในพระราชบัญญัติปฏิรูประบบสุขภาพ กำหนดให้มีการจัดตั้งหน่วยงานทั้งสองขึ้น 4. การศึกษานี้ได้ศึกษาวิเคราะห์ระบบงานเฉพาะเรื่อง ได้แก่ ระบบเฝ้าระวังโรคติดต่อ โรคไม่ติดต่อ ระบบงานสิ่งแวดล้อมกับสุขภาพ ฯลฯ โดยบางเรื่องมีการวิเคราะห์เปรียบเทียบระบบงานในประเทศต่างๆ อย่างรอบด้าน ทั้งนี้เพื่อเป็นประโยชน์ในการปฏิรูประบบงานเฉพาะเรื่องต่อไป
บทคัดย่อ
Conceptual framework for reforming the system of diseases prevention and control in Thailand was developed in this study. Issues which were involved, were 1) situation and trend of epidemiology, society changes which had influence to the system 2) strength and weakness of the existing system 3) recommendation for reforming the system. The study results were summarised as following;situations and impact of diseases were considerably changing, globalisation was promoting severity of both communicable and non-communicable diseases,decentralisation was making necessity to reform the system,the existing system had two major problems; lack of coordination in responsible organisations resulting ineffectiveness of handling problems and much emphasis on project based administration in addition to academic development which was useful for coping new and complicated problems,all disease control organisations should be united into single organisation for developing,Health Research Institute should be established to develop body of knowledge similarly to the US National Health,the establishment of the institute and merging all responsible organisations into single organisation should be stated in the National Health System Reform Act,the disease prevention and control system in many countries were studied to be taken as inputs for reforming.
