บทคัดย่อ
อันที่จริงการปรับภาษีสุรามีมาโดยตลอดตามการพัฒนาของประเทศ แต่เป็นไปเพื่อการสร้างรายได้ให้กับรัฐคือมีการปรับอัตราขึ้นตามภาวะเศรษฐกิจของประเทศ การพูดคุยเรื่องการขึ้นภาษีสุราเพื่อลดการบริโภคเพื่อสุขภาพของประชาชนและสังคมโดยรวมมีความพยายามพูดกันมากขึ้นในช่วงสองสามปีหลังมานี้ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะการมีองค์กร สสส. (สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ) ซึ่งได้เงินงบประมาณจากภาษีบุหรี่และสุรา จำนวน 2% เพื่อดำเนินการสร้างเสริมสุขภาพของประชาชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการลดปัญหาสุขภาพอันเนื่องมาจากบุหรี่ และสุรา ทำให้สสส. มีภารกิจโดยตรงที่ต้องสนับสนุนการดำเนินงานเพื่อควบคุม ป้องกันและแก้ไขปัญหาอันสืบเนื่องจากการบริโภคบุหรี่และสุรา แต่พลันเมื่อวันเสาร์ที่ 28 พฤษภาคม 2548 ในรายการนายกทักษิณคุยกับประชาชนที่ ฯพณฯ พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ได้กล่าวถึงเรื่องการขึ้นภาษีสุราของไทยที่อาจจะผิดวิธี เป็นผลให้ปริมาณการบริโภคสุราไม่ได้ลดลง แต่เป็นเพียงแค่เปลี่ยนจากการบริโภคสุรากลุ่มราคาแพงมาเป็นสุรากลุ่มราคาถูก ซึ่งอาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพ ทำให้เกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์เรื่องแนวทางการขึ้นภาษีเพื่อลดปริมาณการบริโภคสุราทั่วไปในสังคม ซึ่งถือเป็นสิ่งที่ดี ต้องชื่นชมนายกโดยเฉพาะอย่างยิ่งการที่นายกกล่าวว่าต้องปรับโครงสร้างภาษีสรรพสามิตในด้านสุราครั้งใหญ่ เพราะวัตถุประสงค์ของการขึ้นภาษีสรรพสามิตไม่ใช่ตัวเงินเป็นตัวนำ แต่เพื่อนำไปสู่วัตถุประสงค์ของการขึ้นภาษีสุราเพื่อลดการบริโภคโดยรวมและลดการบริโภคสุราที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ แนวคิดของ ฯพณฯ นายกทักษิณ ถือเป็นการส่งสัญญาณต่อสังคมชัดเจนว่า การขึ้นภาษีต้องคำนึงถึงประโยชน์ด้านสุขภาพของประชาชนและสังคมโดยรวมมากกว่าเม็ดเงินภาษีที่เป็นรายได้ของรัฐ ซึ่งแท้จริงแล้วหากสามารถคำนวณผลกระทบจากการดื่มสุราเป็นตัวเลขเชิงเศรษฐศาสตร์และครอบคลุมผลกระทบได้อย่างรอบด้าน ทั้งที่เกิดกับผู้บริโภคสุราเอง และผู้อื่นที่ได้รับผลกระทบ ทั้งด้านอุบัติเหตุ การทะเลาะวิวาท ความรุ่นแรงต่างๆ รวมทั้งปัญหาสุขภาพ จะพบว่ารายได้ของรัฐจากภาษีสุราไม่คุ้มรายจ่ายเพื่อแก้ไขผลกระทบของการบริโภคสุรา ในกรณีนี้มีประเด็นที่ต้องทำความเข้าใจ ดังนี้ (1) ระบบการจัดเก็บภาษีเกี่ยวกับสุราของประเทศไทย (2) การเก็บภาษีตมระบบสองเลือกหนึ่งเป็นการคิดภาษีมากกว่า หรือเท่ากับการเก็บตามปริมาณแอลกอฮอล์บริสุทธิ์ (3) วิเคราะห์อัตราภาษีปัจจุบันและวิวัฒนาการของการขึ้นอัตราภาษี (4) มาตรการลดการบริโภคสุราปนเปื้อน (5) มาตรการเสริมทางกฎหมายอื่นๆ เพื่อลดการบริโภคสุราโดยรวม (6) ข้อพึงระวัง (7) สรุปข้อเสนอแนะ
