บทคัดย่อ
แม้เราจะเรียกตัวเองว่าชนชาติไทย ซึ่งมีนัยหมายถึงชนชาติที่รักอิสระเสรี และเราสามารถรักษาเอกราชของเรามาได้อย่างยาวนาน แม้จะเคย “เสียกรุง” สองครั้งในสมัยอยุธยา แต่เราก็สามารถกู้เอกราชคืนมาได้ในเวลาไม่นานนัก โดยครั้งแรกเราตกเป็นเมืองขึ้นราว 15 ปี และครั้งหลังพม่าตั้งใจจะทำลายรัฐไทยให้สิ้นสลายถึงขั้นเผาบ้านเผาเมืองจนย่อยยับ แต่เราก็สามารถขับไล่พม่าออกไปได้ในเวลาเพียงเจ็ดเดือนเศษเท่านั้น อย่างไรก็ดี เนื่องจากเราเป็นชาติเล็ก และเรายึดนโยบายเปิดประเทศมาตลอด เราจึงได้รับอิทธิพลครอบงำจากสองอู่อารยธรรมคือ อินเดียและจีนมาเป็นอันมาก เมื่อตะวันตกแผ่อิทธิพลไปทั่วโลกพร้อมลัทธิล่าอาณานิคม โชคดีที่พระปรีชาญาณของพระมหากษัตริยาธิราชเจ้าหลายพระองค์ในราชวงศ์จักรี ทำให้เรารอดจากปากเหยี่ยวปากกา รักษาเอกราชมาได้ ทั้งนี้กุศโลบายสำคัญประการหนึ่งที่เรายึดถือ ก็คือการทำให้ประเทศทันสมัย มิให้มหาอำนาจตะวันตกยกข้ออ้างเรื่องความล้าหลังเข้ามาเป็นเจ้าเข้าครองเราได้
แน่นอนว่า นโยบายทำให้ประเทศทันสมัย ทำให้เราเจริญก้าวหน้าขึ้นเป็นอันมาก เฉพาะในเรื่องของการแพทย์และสาธารณสุข เราสามารถพัฒนาจนเป็นผลดีแก่ประเทศชาติและประชาชนมากมาย แต่เหรียญย่อมมีสองด้านเสมอ ความเจริญของการแพทย์และสาธารณสุขแบบตะวันตก ทำให้ภูมิปัญญาดั้งเดิมของเราถูกละทิ้ง ไม่พัฒนา และที่สำคัญ คือ การตกเป็น “ทาสปัญญา” ตะวันตก ทั้งโดยรู้ตัวและไม่รู้ตัว เช่น การตกอยู่ภายใต้การครอบงำของทั้งธุรกิจยามายาวนาน และปัจจุบันยังถูกครอบงำเพิ่มขึ้นโดย ธุรกิจโรงพยาบาล การหวังพึ่งบุคลากรในวิชาชีพมากกว่าการพึ่งตนเอง และการยอมทุ่มเท “หอบสังขารหนีตาย” ให้มีการรักษาแก่ผู้ป่วยระยะสุดท้าย ซึ่งแท้จริงเป็นการ “ยืดความตาย” มากกว่าการยืดอายุ เป็นต้น
น่ายินดี ที่รัฐบาลคงจะได้ตระหนักถึงปัญหาดังกล่าว จึงได้มีมติรับรอง “แผนยุทธศาสตร์ชาติ การพัฒนาภูมิปัญญาไท สุขภาพวิถีไท” ฉบับแรก พ.ศ. 2550 – 2554 ซึ่งเป้าหมายสำคัญคือต้องการให้ประเทศชาติและประชาชนคนไทยพ้นจากสภาพ “ทาสปัญญา” ทั้งปวง มีภูมิปัญญาที่เป็นอิสระ และให้วิถีสุขภาพของประชาชนคนไทยมุ่งสู่ความเป็นอิสระอย่างแท้จริง
เพื่อให้สามารถขับเคลื่อนแผนยุทธศาสตร์ดังกล่าว จำเป็นต้องมีแผนปฏิบัติการ เพื่อแปลงความคิดให้เป็นการกระทำ จนบังเกิดผลสัมฤทธิ์ขึ้น แผนปฏิบัติการนี้เกิดจากการร่วมคิด ร่วมทำของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ที่ต้องการเห็นภูมิปัญญาไทและสุขภาพวิถีไทเกิดขึ้นจริงบนผืนแผ่นดินไทย หวังว่าแผนปฏิบัติการนี้จะสามารถเป็นเครื่องมือให้ความใฝ่ฝันดังกล่าวปรากฏเป็นจริง ทั้งนี้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องจะต้องดำเนินการในส่วนที่รับผิดชอบอย่างทุ่มเท ใช้ทรัพยากรทั้งบุคลากรและงบประมาณที่มีอยู่อย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ เป้าหมายที่ตั้งไว้นี้จึงจะสามารถบรรลุได้
