บทคัดย่อ
มหาวิทยาลัยขอนแก่น ร่วมกับสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) โดยแผนงานวิจัยพื้นที่ ได้จัดตั้ง สำนักงานสนับสนุนการวิจัยระบบสุขภาพ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (สวรส.อีสาน) ซึ่งเป็นความร่วมมืออย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี พ.ศ. 2539 โดยมหาวิทยาลัยขอนแก่นสนับสนุนด้านกำลังคน สถานที่ สาธารณูปโภค ส่วนสวรส. สนับสนุนด้านงบประมาณและด้านเทคนิควิชาการ ซึ่งมีการพัฒนาการดำเนินงานเป็นลำดับ ดังนั้นเพื่อเป็นบทเรียนในการดำเนินงานวิจัยระดับพื้นที่ ในรูปแบบภาคีเครือข่ายสวรส.อีสาน ได้สรุปบทเรียนและผลการดำเนินงาน ดังนี้ วิสัยทัศน์สำนักงานสนับสนุนการวิจัยระบบสุขภาพ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (สวรส.อีสาน)คือ เป็นองค์กรสนับสนุนกลไกการจัดการ การเรียนรู้ ร่วมกับภาคีสุขภาพที่สอดคล้องกับบริบทอีสาน เพื่อให้เกิดดุลยสุขภาพ โดยมียุทธศาสตร์ในการดำเนินการ คือ ยุทธศาสตร์ที่ 1) การพัฒนาองค์ความรู้และการใช้ประโยชน์ ยุทธศาสตร์ที่ 2) พัฒนาเครือข่าย และยุทธศาสตร์ที่ 3) พัฒนาองค์กรด้านการบริหารจัดการ สวรส.อีสาน เป็นหน่วยงานภายใต้การกำกับของมหาวิทยาลัยขอนแก่น มีคณะกรรมการบริหาร สวรส.อีสาน. กำหนดนโยบาย ผลักดันและให้การสนับสนุนการดำเนินงานของ สวรส.อีสาน มีสำนักงานบริหาร บุคลากร ประกอบด้วย ผู้จัดการ และเจ้าหน้าที่สำนักงาน/เจ้าหน้าที่บริหารวิชาการ ขับเคลื่อนผ่านแผนงานย่อยที่มีนักวิชาการจากสถาบันการศึกษา ทำงานเชิงประเด็น (issue-based approach) และภาคีเครือข่ายพี่ คือ ศูนย์วิจัยโรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ อุบลราชธานี และศูนย์วิจัยโรงพยาบาลมหาราช นครราชสีมา ทำงานเชิงพื้นที่ (area-based approach) กิจกรรมหลักภายใต้กรอบยุทธศาสตร์ 3 ด้าน คือ การทบทวนและพัฒนาผังพิสัยการวิจัย การพัฒนาข้อเสนอโครงการวิจัย ประสานองค์กรแหล่งทุนเพื่อขอรับการสนับสนุนทุน จัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้/จัดประชุมวิชาการเพื่อเผยแพร่ผลงานวิจัย จากข้อชี้แนะของนายแพทย์วิพุธ พูลเจริญ (อดีตผู้อำนวยการ สวรส.) ให้ใช้ผังพิสัยการวิจัยเป็นกรอบในการวางแนวทางดำเนินงาน คณะกรรมการบริหาร สวรส.อีสานได้กำหนดให้ “สุขภาพแรงงานอีสาน” เป็นประเด็นหลักในการทำงานพัฒนาผังพิสัย ด้วยกระบวนการ ทบทวนสถานการณ์การศึกษาวิจัย และประชุมเชิงปฏิบัติการระดมความคิดจากผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทั้งนักวิชาการ และผู้ปฏิบัติ ซึ่งมีขับเคลื่อนงานต่อด้วยการจัดตั้งแผนงานย่อย ทั้งนี้ ซึ่งระยะการดำเนินงาน 4 ปี เกิดแผนงานย่อยทั้งหมด 9 แผนงาน ได้แก่ 1) แผนงานสุขภาพแรงงานอีสาน 2) แผนงานอุบัติเหตุจราจร จ.อุบลราชธานี 3) แผนงานเครือข่ายบริการสุขภาพปฐมภูมิ 4) แผนงานควบคุมและป้องกันโรคเอดส์ 5) แผนงานสุราในบริบทอีสาน 6) แผนงานพัฒนาระบบบริการสาธารณสุขเขต 13 7) แผนงานประเมินผลเพื่อเสริมสมรรถนะ 8) แผนงานระบบข้อมูลสุขภาพระดับพื้นที่ 9) แผนงานพัฒนาคุณภาพชีวิตการทำงานในสถานประกอบการ โดย สวรส.อีสาน สร้างแนวทางหาทุนสนับสนุนการดำเนินงาน กระบวนการแปลงความรู้สู่การใช้ประโยชน์ ตลอดจนการวางรากฐานการทำงานในพื้นที่ด้วยการทำงานร่วมเป็นเครือข่าย ก่อให้เกิดกลุ่มคนทำงานวิจัยระบบเพื่อพัฒนาระบบสุขภาพที่เหมาะสมและสอดคล้องกับบริบทของพื้นที่ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ของประเทศไทย ด้วยกลการประสานความร่วมมือ การระดมทรัพยากรทั้งจากภายในและภายนอก ผสมผสานให้เกิดการพัฒนางานด้วยกระบวนการวิจัย
