รายงานสถานการณ์ระบบการคลังและระบบบริการทางการแพทย์และสาธารณสุขไทย ปีงบประมาณ 2553 : ระบบบริการทางการแพทย์และสาธารณสุขไทย

Abstract

รายงานฉบับนี้เป็นการติดตามสมรรถนะและสัมฤทธิผลของการดำเนินงานในระบบบริการสาธารณสุขและการคลังสุขภาพของสถานบริการในสังกัดกระทรวงสาธารณสุขประจำปีงบประมาณ 2553 โดยทำการวิเคราะห์จากฐานข้อมูลทุติยภูมิสำคัญที่มีอยู่แล้ว คือฐานข้อมูลอิเลคทรอนิคส์ผู้ป่วยในของผู้ป่วยในกองทุนหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า วิเคราะห์ สังเคราะห์ข้อมูลตามตัวชี้วัด ในแต่ละช่วงเวลา อาศัยกรอบแนวคิดและเครื่องชี้วัดเพื่อการติดตามประเมินระบบการคลังสุขภาพและระบบบริการสุขภาพ ที่ได้จากประชุมระดมสมองและกระบวนการ มีส่วนร่วมของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ในลักษณะของคณะทำงานที่มีองค์ประกอบจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง เช่น กระทรวงสาธารณสุข องค์กรประกันสุขภาพ นักวิชาการ โดยคัดเลือกเฉพาะตัวชี้วัดสำคัญที่มีความไวพอที่จะสะท้อนสถานการณ์ของระบบบริการได้อย่างชัดเจน ทั้งสมรรถนะและคุณภาพของระบบบริการปฐมภูมิ บริการรักษาแบบผู้ป่วยใน การวิเคราะห์มีข้อค้นพบดังต่อไปนี้ (1) อัตราตายมาตรฐานโรงพยาบาล (Hospital Standardized Mortality Ratio; HSMR) โรงพยาบาลที่มีค่านี้สูงในปีงบประมาณ 2553 คือ โรงพยาบาลศูนย์/ทั่วไป ในเขต 2 (รพ.พระนารายน์มหาราช(ลพบุรี) และ รพ.อ่างทอง) โรงพยาบาลชุมชน เขต 2 (จังหวัดอ่างทองและสิงห์บุรี) เขต 4 (จังหวัดสุพรรณบุรี) เขต 5 (จังหวัดสมุทรสาคร และประจวบคีรีขันธ์) และเขต 15 (จังหวัดเชียงใหม่และลำพูน) (2) อัตราการนอนโรงพยาบาลของโรคที่ควรควบคุมได้ด้วยบริการแบบผู้ป่วยนอก (Ambulatory care sensitive case; ACSC) ซึ่งอัตราที่เพิ่มขึ้นสะท้อนถึงปัญหาคุณภาพของบริการปฐมภูมิที่ทำให้ผู้ป่วยโรคเรื้อรังมีอาการมากหรือควบคุมไม่ได้ จนต้องนอนรักษาในโรงพยาบาล ในปีงบประมาณ 2553 โรงพยาบาลศูนย์/ทั่วไป ในเกือบทุกเขตส่วนใหญ่มีค่าสูงขึ้นต่อเนื่อง ในแต่ละเขต มีโรงพยาบาลชุมชนที่มีค่านี้สูง ประมาณครึ่งหนึ่ง หรือเป็นส่วนใหญ่ เขตละ 1-2 จังหวัด โดย รพ.สรรพสิทธิประสงค์ (เขต 13) มีอัตราการนอนโรงพยาบาลสูงมากผิดปกติ (3) การนอนโรงพยาบาลด้วยโรคที่ควบคุมได้เป็นรายโรค พบว่ารพศ/รพท.ทุกแห่งในเขตภาคเหนือ (เขต 15, 16 บางส่วนของเขต 17) รพศ./รพท./รพช. บางส่วนในเขตภาคใต้ (เขต 7 และ 8) รวมถึงใน รพช. เกือบทุกแห่งในเขตดังกล่าว มีอัตราการนอนโรงพยาบาลของโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังสูงถึงสูงมาก (4) ค่ามัธยฐานของ adjusted relative weight ของกลุ่มวินิจฉัยโรคร่วม ซึ่งแสดงทรัพยากรที่ใช้ในการรักษาผู้ป่วยใน โรงพยาบาลทุกระดับในทุกเขต ปี 2553 ส่วนใหญ่มีค่าสูงขึ้นหรือเปลี่ยนแปลงเล็กน้อย แต่ก็ยังใกล้เคียงกับค่ามัธยฐานของประเทศ ในกลุ่มรพศ/รพท มีประมาณเขตละ 1-2 โรงพยาบาลที่มีค่าสูงกว่ามัธยฐานมาก