บทคัดย่อ
การใช้บริการสุขภาพข้ามพรมแดนของผู้ป่วยชาวลาวในโรงพยาบาลรัฐของประเทศไทย เป็นสถานการณ์ที่ยังไม่มีรายงานการศึกษาทั้งข้อมูลสถานการณ์และผลกระทบต่อโรงพยาบาลของรัฐในประเทศไทย จึงเป็นที่มาและวัตถุประสงค์ของการศึกษาครั้งนี้ที่จะต้องการศึกษาสถานการณ์การใช้บริการสุขภาพข้ามพรมแดนของผู้ป่วยชาวลาวในโรงพยาบาลรัฐของประเทศไทย โดยใช้วิธีการศึกษาเชิงพรรณนา(Cross-sectional descriptive study) ด้วยวิธีการรวบรวมข้อมูลทั้งวิธีการเชิงคุณภาพ(Qualitative method) และวิธีการเชิงปริมาณ(Quantitative method) ผลการศึกษาพบว่า บริบทด้านพื้นที่ของผู้ป่วยส่งผลต่อความสามารถในการจ่ายค่าบริการ โรงพยาบาลที่ผู้ป่วยมีพื้นที่ติดกับชายแดนในเขตพื้นที่ที่ไม่ใช่เขตเศรษฐกิจหรือเมืองใหญ่ อยู่ในพื้นที่ห่างไกลจากตัวเมืองของประเทศลาว เดินทางได้ลำบากเมื่อเทียบกับเดินทางข้ามพรมแดนเข้ามาในประเทศไทย จะได้รับผลกระทบด้านภาระการเงินค่อนข้างมาก เพราะไม่สามารถเรียกเก็บค่าบริการจากผู้ป่วยได้ มีการแก้ปัญหาโดยใช้เงินบำรุงของโรงพยาบาลในการรับภาระค่าใช้จ่ายในส่วนนี้ ส่วนบริบทด้านการบริหารจัดการจะส่งผลต่อการเรียกเก็บค่าบริการ โดยโรงพยาบาลขนาดเล็กที่อยู่ในพื้นที่ติดกับพื้นที่เขตเศรษฐกิจของประเทศลาว ต้องแข่งขันกับสถานบริการสุขภาพเอกชนทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่ ไม่ว่าจะเป็นคลินิกหรือโรงพยาบาลเอกชน ผู้ป่วยที่มีความสามารถในการจ่ายสูงจะไปใช้บริการที่สถานบริการสุขภาพเอกชน หรือใช้บริการที่สถานบริการเอกชนจนถึงขีดความสามารถจะจ่ายได้จึงจะกลับมาใช้บริการของรัฐ ส่วนผู้ที่มีความสามารถในการจ่ายต่ำกว่าจะเลือกใช้บริการของรัฐอยู่แล้ว ทำให้โรงพยาบาลของรัฐที่มีขนาดเล็กกลุ่มนี้พบกับปัญหาไม่สามารถเรียกเก็บค่าบริการได้ส่วนโรงพยาบาลขนาดเล็กที่ไม่ได้ติดพื้นที่เขตเศรษฐกิจ ผู้มาใช้บริการส่วนใหญ่มีฐานะยากจน ทำให้ไม่สามารถเรียกเก็บค่าบริการได้ ซึ่งส่งผลให้โรงพยาบาลขนาดเล็กมีภาระค่าใช้จ่ายต่อการให้สังคมสงเคราะห์ต่อผู้ป่วยชาวลาวเป็นจำนวนสูงกว่าโรงพยาบาลขนาดใหญ่ ในขณะที่โรงพยาบาลขนาดใหญ่มีการใช้ทรัพยากรในการรักษามากกว่า เนื่องจากผู้ป่วยที่มาใช้บริการมักมีอาการซับซ้อนหรือรุนแรงกว่า ผลกระทบที่ตามมาคือผู้ป่วยไม่สามารถจ่ายค่าบริการได้เนื่องจากค่าใช้จ่ายสูง อย่างไรก็ตามจากการศึกษาจะสะท้อนให้เห็นว่า การบริหารจัดการในระดับโรงพยาบาลสามารถลดความรุนแรงผลกระทบด้านสถานการณ์การเงินจากการใช้บริการของผู้ป่วยชาวลาวได้ นอกจากนี้พบว่าปัจจัยที่ส่งผลต่อการตัดสินใจมาใช้บริการในประเทศไทยของผู้ป่วยชาวลาว คือความเชื่อมั่นและความศรัทธาต่อคุณภาพของบริการทางการแพทย์ในประเทศไทย เนื่องจากการใช้ บริการไม่สอดคล้องกับลักษณะความรุนแรงของโรคหรือความซับซ้อนทางด้านการรักษา รายงานการศึกษานี้จะสะท้อนสถานการณ์การใช้บริการและการให้บริการสุขภาพข้ามพรมแดนของผู้ป่วยชาวลาว พร้อมทั้งนำเสนอแนวทางในการบริหารจัดการสถานการณ์ในบริบทต่างๆ และเสนอแนะแนวทางสำหรับการจัดการเชิงนโยบายเพื่อพัฒนาระบบบริการสุขภาพต่อไปในอนาคต
