บทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาต้นทุนเฉลี่ยต่อวันของการให้บริการดูแลผู้สูงอายุที่อยู่ในภาวะพึ่งพิงที่บ้านในมุมมองของรัฐซึ่งจ่ายเงินเพื่อให้เกิดกิจกรรมนี้ บริการดังกล่าวประกอบด้วยกิจกรรมบริการของโรงพยาบาล กิจกรรมบริการของผู้ดูแลที่จ้างโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และกิจกรรมของญาติที่บ้าน โดยต้นทุนบริการจากโรงพยาบาลได้ใช้วิธีการปรับปรุงบัญชีต้นทุนของโรงพยาบาลลำสนธิที่ดำเนินการตามแนวทางบัญชีต้นทุนของกระทรวงสาธารณสุข ซึ่งใช้วิธีจัดทำบัญชีต้นทุนแนวคิดแบบดั้งเดิม (Traditional costing method) ส่วนต้นทุนกิจกรรมของผู้ดูแลที่จ้างโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น คำนวณจากค่าแรงของนักบริบาล (Care assitant) และต้นทุนกิจกรรมของญาติที่บ้าน คำนวณเป็นค่าเสียโอกาสเท่ากับค่าแรงของนักบริบาลในเวลาที่เท่ากัน ทั้งนี้ ด้วยข้อจำกัดเรื่องข้อมูลสถิติและระยะเวลา จึงเลือกใช้สัดส่วนภาระงานจากการแจกแจงเวลาของนักกายภาพบำบัดที่ทำงานหลักในการให้บริการศูนย์ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง เป็นตัวกระจายต้นทุนรวมของศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ เข้าสู่ผลผลิตบริการดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงทั้ง 3 ระดับ คือ พึ่งพิงมาก ปานกลาง และน้อย ผลการศึกษาพบว่า ต้นทุนรวมของโรงพยาบาลลำสนธิ สำหรับการช่วยเหลือผู้ที่มีภาวะพึ่งพิงของปีงบประมาณ 2555 มีต้นทุนรวม 4,511,700 บาทและต้นทุนรวมขององค์การบริหารส่วนท้องถิ่นในส่วนเงินเดือนของนักบริบาลเท่ากับ 420,000 บาท เมื่อพิจารณาต้นทุนต่อวันสำหรับการดูแลผู้ที่มีภาวะพึ่งพิงจำแนกตามระดับภาวะพึ่งพิงที่ไม่รวมค่าเสียโอกาสของญาติ พบว่า การดูแลผู้ที่มีภาวะพึ่งพิงระดับน้อย (Mild) มีต้นทุนเฉลี่ยวันละ 41 บาท ผู้ที่มีภาวะพึ่งพิงระดับปานกลาง (Moderate) มีต้นทุนเฉลี่ยวันละ 64 บาท ผู้ที่มีภาวะพึ่งพิงระดับมาก (Severe) มีต้นทุนเฉลี่ยวันละ 101 บาท และทำ Sensitivity analysis โดยคำนวณต้นทุนต่อวันรวมค่าเสียโอกาสของญาติ เพื่อแสดงค่าใช้จ่ายในกรณีที่ให้นักบริบาลทำหน้าที่ดูแลแทนญาติทั้งหมด โดยใช้ผลการสำรวจสัดส่วนเวลาของญาติและนักบริบาลในการให้ความช่วยเหลือผู้ที่มีภาวะพึ่งพิงของ ศิริพันธุ์ สาสัตย์และคณะ(๙) พบว่า ต้นทุนการดูแลผู้ที่มีภาวะพึ่งพิงระดับปานกลาง (Moderate) มีต้นทุนเฉลี่ยเพิ่มเป็นวันละ 128 บาท ผู้ที่มีภาวะพึ่งพิงระดับมาก (Severe) มีต้นทุนเฉลี่ยเพิ่มเป็นวันละ 200 บาท ทั้งนี้ ต้นทุนการดูแลผู้ที่มีภาวะพึ่งพิงขึ้นกับระดับภาวะพึ่งพิงและระยะเวลาที่ญาติสามารถช่วยดูแลผู้มีภาวะพึ่งพิง นอกจากนี้พบว่าค่าใช้จ่ายสำหรับกรณีผู้ที่มีภาวะพึ่งพิงในระดับมาก แม้จะใช้บริการนักบริบาลทั้งหมด ต้นทุนยังต่ำกว่าการใช้สถานบริบาลถึงประมาณ 5 เท่า อย่างไรก็ตาม การศึกษานี้มีข้อจำกัด เนื่องจากเป็นการวิเคราะห์เพียงพื้นที่เดียว และเป็นการศึกษาย้อนหลังมีข้อมูลสถิติจำกัด จึงควรมีการศึกษาเพิ่มเติม
บทคัดย่อ
The objective of this study is to estimate unit cost per day of long term care for dependent elderly in
Lamsonthi district from government spending perspective. Long term care services comprised services
from hospital, services from formal care assistance and services from family. Unit cost of services from
hospital was calculated using data from cost accounting of Lamsonthi hospital, which used a traditional
costing method of Ministry of Public Health. Unit cost of services from local government mainly was
salary of formal care-assistants. Cost of long term care services from family member was estimated using
opportunity cost concept, which opportunity cost was assumed equal to labour cost of formal-care assistants.
Total cost of long term care of hospital services were disaggregated into 3 products; severe dependent
service, moderate dependent service and mild dependent service using allocation by labour approach.
Workload of physiotherapists using simple time motion study was used as an allocation criteria
for disaggregate 3 products of the long term care. The result showed that total actual cost of long term care
service unit in 2012 of Lamsonthi hospital was 4.5 million Baht and total actual cost of formal care assistant
was 420,000 Baht in the studied district. Unit costs per day of long term care from services of both
Lamsonthi hospital and formal care assistant without opportunity cost of family members were 41 Baht,
64 Baht, and 101 Baht for mild, moderate, and severe dependence, respectively. Sensitivity analysis for
estimation unit costs per day of long term care include opportunity cost of family members was done by
replacement of support from family members with formal care assistant using ratio of time spending for
dependent elderly among family members and formal care assistant from Siriphan Sasat et al.(9).Unit cost
per day of mild, moderate, and severe dependence increase to 41 Baht, 128 Baht, and 200 Baht, respectively.
However unit cost of long term care depends on level of dependence and level of support from
family. This study found that the cost of severe dependent elderly, who depend totally on formal careassistants,
is still only one fifth of the cost of long term care in private nursing home. However, further
studies are needed to confirm result of this study, which has limitation on statistics and came from only
one district.
