ข้อเสนอเพื่อการปฏิรูปกฎหมายการจำกัดการเข้าถึงผลิตภัณฑ์ยาสูบของเยาวชนไทย

Abstract

การใช้กระบวนการทางกฎหมายเพื่อปกป้องและคุ้มครองเยาวชนไม่ให้เข้าถึงผลิตภัณฑ์ยาสูบได้โดยง่ายเป็นหนึ่งในภารกิจสำคัญระดับชาติ ซึ่งที่ผ่านมามีข้อเท็จจริงบ่งชี้ว่ายังไม่ประสบผลสำเร็จเท่าที่ควร การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทบทวนจุดอ่อนและนำเสนอข้อเสนอเพื่อปฏิรูปกฎหมายการจำกัดการเข้าถึงผลิตภัณฑ์ยาสูบของเยาวชนไทย ระเบียบวิธีศึกษาใช้วิธีการทบทวนวรรณกรรมโดยรวบรวมจากงานวิจัยและบทความวิชาการที่เกี่ยวข้อง ทั้งในประเทศและต่างประเทศที่มีการตีพิมพ์เผยแพร่ หรือผลิตไว้ตั้งแต่ปีค.ศ. 1990 ถึง ค.ศ. 2015 ในฐานข้อมูล Cochrane Tobacco Addiction Group, PubMed, Thailist และ google ผลการศึกษา พบว่า ประเทศไทยมีความจำเป็นที่จะต้องปฏิรูปกฎหมายการจำกัดการเข้าถึงผลิตภัณฑ์ยาสูบของเยาวชนใน 2 ประเด็น คือ 1) เนื้อหาของกฎหมายบางส่วนยังไม่เท่าทันต่อกลยุทธ์ทางการตลาดใหม่ๆ ของบริษัทยาสูบและพฤติกรรมการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ยาสูบของผู้ประกอบการรายย่อย และ 2) กระบวนการบังคับใช้กฎหมายยังไม่มีประสิทธิผล โดยมีข้อเสนอเพื่อการปฏิรูปกฎหมายใน 2 ส่วน คือ 1) การปรับปรุงเพิ่มเติมเนื้อหาของกฎหมายในพระราชบัญญัติ 2 ฉบับ คือ 1.1) พระราชบัญญัติควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบ พ.ศ. 2535 ส่วนที่เพิ่มเติมได้แก่ (1) ห้ามใช้สื่อโฆษณาทางอ้อมและห้ามบริษัทฯ สร้างภาพลักษณ์ที่ดีต่อสังคมทุกรูปแบบ (2) ห้ามแบ่งจำหน่ายบุหรี่เป็นมวนหรือเป็นซองขนาดเล็ก (3) กำหนดให้ใช้บรรจุภัณฑ์ผลิตภัณฑ์ยาสูบแบบเรียบ และ (4) กำหนดโครงสร้างและอำนาจหน้าที่ขององค์กรรัฐ ที่จะดำเนินมาตรการควบคุมการบริโภคยาสูบในระดับจังหวัดอย่างชัดเจนเป็นรูปธรรม และ 1.2) พระราชบัญญัติยาสูบ พ.ศ. 2509 ส่วนที่เพิ่มเติมได้แก่ การจำกัดจำนวนและทำเลที่ตั้งของร้านค้าบุหรี่ในชุมชนและโดยรอบสถานศึกษา และ 2) การพัฒนากระบวนการบังคับใช้กฎหมายให้มีประสิทธิผล ได้แก่ 2.1) การพัฒนาระบบฐานข้อมูลเกี่ยวกับร้านค้าผลิตภัณฑ์ยาสูบให้ครบถ้วนและเป็นปัจจุบัน 2.2) การพัฒนามาตรการบังคับใช้กฎหมายให้มีประสิทธิผล และ 2.3) การพัฒนากระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชนในการแก้ไขปัญหาการเข้าถึงผลิตภัณฑ์ยาสูบของเยาวชน