การศึกษาผลของการให้ธาตุเหล็กทางเส้นเลือดต่อภาวะซีด ปริมาณของยากระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดและค่าใช้จ่ายในการรักษาในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม

Abstract

ภาวะโลหิตจางในโรคไตวายเรื้อรังเป็นปัญหาที่พบบ่อย โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกเลือด โดยภาวะดังกล่าวเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญของอัตราการเจ็บป่วยและเสียชีวิต ภาวะขาดธาตุเหล็กเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ผู้ป่วยยังคงมีภาวะซีดอยู่ ถึงแม้จะได้รับยากระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแล้วก็ตาม และพบว่าการให้ธาตุเหล็กทางหลอดเลือดดำสามารถเพิ่มระดับความเข้มข้นเลือด ลดปริมาณยาฉีดกระตุ้นเม็ดเลือด ในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม อย่างไรก็ตามข้อบ่งชี้ในการให้ธาตุเหล็ก รวมถึงการบริหารการให้ยายังมีความแตกต่างกันในแต่ละประเทศ การศึกษานี้ได้จัดทำขึ้น เพื่อศึกษาถึงผลของการให้ธาตุเหล็กทางเส้นเลือดต่อภาวะซีด ปริมาณของยากระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดและค่าใช้จ่ายในการรักษาในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมในประเทศไทย วิธีการวิจัย ทำการศึกษาในรูปแบบการสุ่มตัวอย่างในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมจำนวน 194 ราย จาก 5 ศูนย์ไตเทียม โดยผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือดที่มีระดับเฟอรีตินในเลือดระหว่าง 200-400 นาโนกรัม/มล. และมีระดับทรานเฟอร์รินเซททูเรอชั่น น้อยกว่าร้อยละ 30 จะถูกสุ่มแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือกลุ่มที่ต้องการระดับเฟอรีตินในเลือด 200-400 นาโนกรัม/มล.และกลุ่มที่ต้องการระดับระดับเฟอรีตินในเลือด 500-700 นาโนกรัม/มล. โดยจะมีช่วงเข้าร่วมวิจัย ที่ 8 สัปดาห์ โดยในกลุ่มที่ต้องการระดับเฟอรีตินในเลือด 500-700 นาโนกรัม/มล. จะได้รับยาเหล็กจะได้รับขนาด 100 มิลลิกรัม ทุกสัปดาห์เป็นเวลา 6 สัปดาห์ (ขนาดยาทั้ง หมด 600 มิลลิกรัม) เพื่อให้มีระดับเฟอรีตินในเลือด 500-700 นาโนกรัม/มล. ก่อนจะเข้าสู่ระยะติดตามการรักษา ในขณะที่ในกลุ่มที่ต้องการระดับเฟอรีตินในเลือด 200-400 นาโนกรัม/มล. ซึ่งถือว่าเป็นกลุ่มควบคุมจะไม่ได้รับยาเหล็กเนื่องจากมีระดับเฟอรีตินในเลือด 200-400 นาโนกรัม/มล. ตั้งแต่ตอนเริ่มต้นเข้าร่วมวิจัย หลังจากนั้น จะมีการติดตามการรักษาทุก 3 เดือน เป็นเวลา 6 เดือน โดยติดตามการเปลี่ยนแปลงของระดับธาตุเหล็ก [ระดับ serum ferritin, serum iron, total iron binding capacity (TIBC), transferrin saturation] ระดับความเข้มข้นเลือด และปริมาณการให้ยากระตุ้นการสร้างเม็ดเลือด ผลการศึกษา ผู้ป่วยจำนวน 698 รายได้รับการตรวจเลือดเพื่อคัดกรองก่อนเข้าร่วมงานวิจัย ผู้ป่วยจำนวน 504 รายถูกคัดออกเนื่องจากไม่เข้าเกณฑ์การวินิจฉัย ผู้ป่วยจำนวน 194 รายที่เข้าเกณฑ์ถูกสุ่มเพื่อเข้ากลุ่มการศึกษา โดยมีจำนวน 96 รายที่ถูกสุ่มเข้ากลุ่มที่รักษาระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 200-400 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร และ 98 รายที่ถูกสุ่มเข้ากลุ่มที่รักษาระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 500-700 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร โดยข้อมูลพื้นฐานของผู้ป่วยทั้งสองกลุ่มไม่มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ ผลการศึกษาพบว่าระดับความเข้มข้นของเม็ดเลือด ปริมาณเหล็กสะสมในร่างกายปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด ปริมาณยาเหล็กที่ได้รับที่เวลาเข้าร่วมวิจัยพื้นฐาน ที่ 3 เดือนและ 6 เดือน มีค่าแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Hb 9.4±1.4 กรัมต่อเดซิลิตร ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด 7105.1 ± 2279.1 ยูนิตต่อสัปดาห์ ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 200-400 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร เทียบกับ Hb 10.0±1.7 กรัมต่อเดซิลิตรปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด 6262.5±2467.0 ยูนิตต่อสัปดาห์ ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 500-700 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตรที่ช่วงเวลาเข้าร่วมวิจัย) (Hb 8.9±1.3 กรัมต่อเดซิลิตร ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด 7331.2 ± 2118.1 ยูนิตต่อสัปดาห์ ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 200-400 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร เทียบกับ Hb 9.8±1.8 กรัมต่อเดซิลิตร ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด 6347.1±2663.1 ยูนิตต่อสัปดาห์ ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 500-700 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตรที่ช่วงเวลาพืน้ ฐาน) (Hb 9.0±1.3 กรัมต่อเดซิลิตร ปริมาณยาเหล็ก 318.8±78.8 กรัมต่อ 3 เดือน ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด 6946.6±1837.1 ยูนิตต่อสัปดาห์ ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 200-400 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร เทียบกับ Hb 9.8±1.6 กรัมต่อเดซิลิตร ปริมาณยาเหล็ก 595.3±216.1 กรัมต่อ 3 เดือน ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด 6587.4±2956.1 ยูนิตต่อสัปดาห์ ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 500-700 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตรที่ช่วงเวลา 3 เดือน) (Hb 9.4±1.4 กรัมต่อเดซิลิตร ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 200-400 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตรเทียบกับ Hb 10.1±1.4 กรัมต่อเดซิลิตร ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 500-700 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตรที่ช่วงเวลา 6 เดือน) แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อทำการวิเคราะห์เพื่อดูเปอร์เซ็นต์การเปลี่ยนแปลงในแต่ละกลุ่มพบว่าไม่มีความแตกต่างกันของการเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ 3 เดือนหลังให้ยา (Hb 2.8±13.0% vs Hb 1.6±15.1%, P=0.625, ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด -1.9±16% vs 8.1±30.4%, p=0.099 ) สรุป การให้เหล็กทางหลอดเลือดเพื่อรักษาระดับเฟอรีตินที่ 200-400 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตรและ 500-700 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร สามารถรักษาระดับความเข้มข้นของเลือด ปริมาณยาฉีดกระตุ้นเม็ดเลือดไม่แตกต่างกัน ในขณะที่กลุ่มที่ได้ยาเหล็กทางหลอดเลือดเพื่อรักษาระดับเฟอรีตินที่ 200-400 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตรจะได้รับยาเหล็กเฉลี่ยประมาณ 100 มิลลิกรัมต่อเดือน ในขณะที่กลุ่มที่ได้รับยาเหล็กทางหลอดเลือดเพื่อรักษาระดับเฟอรีตินที่ 500-700 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตรจะได้รับยาเหล็กเฉลี่ยประมาณ 200 มิลลิกรัมต่อเดือน ทำให้เชื่อว่าในผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมน่าจะต้องมีการให้เหล็กแบบต่อเนื่องเพื่อคงระดับความเข้มข้นของเลือดและระดับเหล็กสะสมในเลือด โดยจากข้อมูลของงานวิจัยนี้ผู้ป่วยควรจะได้รับยาเหล็กทางหลอดเลือดอย่างน้อยเดือนละ 100 มิลลิกรัม