การศึกษา Neutralizing แอนติบอดี และการผลิตพลาสมาผู้ที่ฟื้นจากโรคโควิด-19 และ Hyperimmune Globulin (IM)

Abstract

Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2) เป็นเชื้อไวรัสที่เป็นสาเหตุก่อให้เกิดโรคโควิด-19 (COVID-19) โดยพบการรายงานการติดเชื้อครั้งแรกในประเทศจีนและระบาดไปยังประเทศต่างๆ อย่างรวดเร็ว ผู้ป่วยโรคโควิด-19 จะมีอาการทางระบบหายใจเป็นหลัก มักรุนแรงในกลุ่มผู้สูงอายุหรือกลุ่มผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว จึงมีความเสี่ยงสูงที่จะแสดงอาการรุนแรงจนถึงขั้นเสียชีวิตได้ เนื่องจากเป็นโรคอุบัติใหม่ จึงยังไม่มีการรักษาจำเพาะต่อโรคโควิด-19 ที่เป็นที่ยอมรับทั่วโลก พลาสมาจากผู้ที่ฟื้นจากโรคโควิด-19 ซึ่งร่างกายจะสร้างแอนติบอดีต่อเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 จึงเป็นทางเลือกในการรักษาผู้ที่กำลังป่วย เพื่อบรรเทาอาการรุนแรงที่อาจจะเกิดขึ้นและเสริมฤทธิ์ของยาต้านไวรัส โดยศูนย์บริการโลหิตแห่งชาติฯ ซึ่งทำหน้าที่ในการจัดหาผลิตภัณฑ์โลหิตสำหรับนำไปรักษาผู้ป่วยและมีเทคโนโลยีในการผลิตพลาสมาจากผู้บริจาคโลหิต จึงมีวัตถุประสงค์ที่จะทำวิจัยนี้ขึ้นมาเพื่อผลิตพลาสมาที่มีแอนติบอดีต่อเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 (COVID-19 convalescent plasma: CCP) สำหรับใช้เสริมการรักษาโรคและศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการสร้างแอนติบอดีต่อเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 ในผู้ป่วย รวมถึงการผลิต COVID-19 Hyperimmune globulin (CIMIG) จากพลาสมาที่ได้มา เพื่อนำไปใช้ในการรักษาโรคโควิด-19 ต่อไป การศึกษาครั้งนี้ ได้เริ่มดำเนินการ ตั้งแต่เดือนเมษายน 2563 จนถึงเดือนกรกฎาคม 2564 มีผู้ที่ฟื้นจากโรคโควิด-19 ลงทะเบียนออนไลน์เพื่อเข้าร่วมโครงการทั้งหมด 1,676 ราย ผ่านการคัดเลือกตามเกณฑ์ของโครงการ 838 ราย ทั้งนี้สามารถบริจาคพลาสมาดังกล่าวได้ จำนวน 451 ราย ซึ่งส่วนใหญ่มีอายุประมาณ 31-45 ปี และพบสัดส่วนของเพศชายมากกว่าเพศหญิง สำหรับการวิจัยนี้ได้แบ่งการรับสมัครผู้เข้าร่วมโครงการทั้งหมด 2 รอบ ซึ่งเป็นไปตามสถานการณ์การระบาดของโรค โดยในรอบแรกนั้นมีผู้ที่สามารถบริจาคพลาสมาได้จำนวน 155 ราย โดยเก็บ CCP ได้ทั้งหมด 477 ครั้ง จำนวน 477 ถุง คิดเป็น 954 does เมื่อทดสอบพบ CCP ที่ผ่านเกณฑ์ที่กำหนดคือมีระดับ neutralizing titer (NT titer) > 1:160 จำนวน 348 ถุง โดยนำพลาสมากลุ่มนี้จำนวน 160 ถุง ไปผลิต CIMIG ได้จำนวน 826 ขวด โดยมีผล NT titer เท่ากับ 1:5,120 ในรอบแรกนี้คงเหลือ CCP สำหรับใช้ในการรักษา 188 ถุง คิดเป็น 376 dose ส่วนรอบที่ 2 มีผู้ที่สามารถบริจาคพลาสมาได้ จำนวน 296 ราย สามารถเก็บ CCP ได้ทั้งหมด 723 ครั้ง จำนวน 723 ถุง เมื่อทดสอบพบ CCP ที่มีระดับของ SARS-CoV-2 Ig anti-RBD > 132 U/mL จำนวน 668 ถุง คิดเป็น 1,336 does โดยทั้ง 2 รอบ สามารถรวบรวม CCP ที่จะนำไปใช้เสริมการรักษาผู้ป่วยโรคโควิด-19 ได้ทั้งสิ้น 1,712 dose ซึ่งมีโรงพยาบาลขอเบิก CCP ไปใช้ในการรักษาผู้ป่วยจำนวน 892 ราย แบ่งเป็นโรงพยาบาลสังกัดรัฐบาล จำนวน 16 แห่ง และโรงพยาบาลเอกชน จำนวน 33 แห่ง สำหรับการศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการสร้างแอนติบอดีต่อเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 พบว่าปัจจัยที่มีผลให้ระดับของแอนติบอดีต่อเชื้อ SARS-CoV-2 สูง คือ อายุที่มากกว่าและอาการ Pneumonia (p-value< 0.001) นอกจากนี้ยังพบว่าเพศชายสามารถบริจาคพลาสมา CCP ได้นานกว่าเพศหญิง (p-value <0.05) และเมื่อทดสอบประสิทธิผลและความปลอดภัยของ CIMIG ในระยะที่ 1 จากจำนวนอาสาสมัคร 10 ราย พบอาสาสมัครมี adverse effect 1 ราย โดยพบอาการผื่นคันบริเวณแขนและขา มีไข้ต่ำๆ และพบว่า CIMIG สามารถคงอยู่ได้ในร่างกายประมาณ 3 สัปดาห์หลังฉีด แต่ระดับแอนติบอดีต่อเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 ค่อนข้างต่ำ ทั้งนี้ยังอยู่ในขั้นตอนการศึกษาต่อไป ดังนั้นจากผลการศึกษาดังกล่าวสามารถสรุปได้ว่า CCP เป็นทางเลือกหนึ่งในการเสริมรักษาผู้ป่วยด้วยโรคโควิด-19 ในภาวะฉุกเฉิน ส่วนการกำหนดมาตรฐานการรักษาจำเป็นต้องรอผลการศึกษาวิจัยเพิ่มเติม เพื่อเปรียบเทียบผลการรักษากับวิธีอื่นๆ ต่อไป