บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. ศึกษาระบบการจัดบริการรักษา สร้างเสริมและป้องกันโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงในโรงพยาบาลชุมชนและโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) 2. ศึกษาการบริหารจัดการกำลังคนสุขภาพสำหรับการให้บริการรักษาโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงในโรงพยาบาลชุมชน และ รพ.สต. เพื่อนำข้อมูลมาเป็นแนวทางในการพัฒนาการจัดบริการและการบริหารกำลังคนในสถานพยาบาล การศึกษานี้ใช้วิธีวิจัยแบบผสมผสาน ศึกษาในพื้นที่ 4 จังหวัด มีสถานพยาบาลที่เข้าร่วมทั้งสิ้นจำนวน 8 โรงพยาบาลและ 16 รพ.สต. วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพจากแบบสอบถาม การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่ม ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างเป็นตัวแทนของสถานพยาบาลที่มีประสิทธิภาพในการดูแลรักษา สร้างเสริมและป้องกันโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง จากการประเมินการดำเนินงานของสถานพยาบาลตามคู่มือการจัดบริการคลินิกเบาหวานและความดันโลหิตสูงวิถีใหม่แบบยึดประชาชนเป็นศูนย์กลาง (สำหรับผู้ปฏิบัติงาน) ของกรมการแพทย์ พบว่า สถานพยาบาลสามารถจัดบริการได้เกือบครบทุกองค์ประกอบ เพียงแต่ยังมีข้อจำกัดในเรื่องการช่วยให้ผู้ป่วยสามารถกำกับติดตามตนเอง (Self-monitoring) อันเนื่องมาจากเครื่องมือแพทย์ส่วนบุคคล เช่น เครื่องวัดความดันโลหิตแบบพกพาและเครื่องเจาะระดับน้ำตาลปลายนิ้วมีจำนวนไม่เพียงพอต่อความต้องการของผู้ป่วยในพื้นที่ สถานการณ์การบริหารจัดการกำลังคนสุขภาพ พบว่า บุคลากรใน รพ.สต. มีจำนวนและประเภทของทีมสหวิชาชีพที่น้อยกว่าโรงพยาบาลชุมชน ส่งผลให้บุคลากรต้องมีการบูรณาการจัดการกำลังคนโดยบุคลากรแต่ละตำแหน่งสามารถโยกย้ายสลับปรับเปลี่ยนภารกิจทดแทนกันได้ แต่บุคลากรของโรงพยาบาลชุมชนจะได้รับมอบหมายภาระงานเฉพาะตามความเชี่ยวชาญ จากเหตุผลดังกล่าวทาง รพ.สต. มีความต้องการที่จะได้รับการสนับสนุนจากทีมสหวิชาชีพจากโรงพยาบาลแม่ข่ายมาช่วยในการจัดบริการเพิ่มเติมในวันที่มีการจัดบริการคลินิกโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับคำแนะนำสุขภาพจากทีมสหวิชาชีพที่มีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้านและลดภาระงานของบุคลากรใน รพ.สต. นอกจากนี้ อสม. ในพื้นที่เป็นอีกองค์ประกอบสำคัญในการจัดบริการรักษาและคัดกรองโรค โดยเฉพาะการให้บริการใน รพ.สต. ซึ่ง อสม. สามารถรับผิดชอบงานบริการอย่างง่าย ณ วันที่มีการจัดบริการ การให้บริการและคำแนะนำผู้ป่วยเบื้องต้นในชุมชน เป็นกำลังสำคัญในการคัดกรองโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง และเป็นตัวเชื่อมต่อการให้บริการระหว่างสถานพยาบาลและชุมชนอย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้น การพัฒนาศักยภาพของ อสม. ประกอบกับการว่าจ้างอย่างเป็นกิจจะลักษณะในภารกิจบางประเภท เช่น การส่งยา จะช่วยให้การจัดบริการโดยมีผู้ป่วยเป็นศูนย์กลางมีความยั่งยืนมากยิ่งขึ้น การนำเทคโนโลยีทางด้านสุขภาพมาประยุกต์ใช้เพิ่มในการพัฒนาประสิทธิภาพของสถานพยาบาล พบว่า มีความเป็นไปได้อย่างมากที่จะนำเทคโนโลยีการแพทย์ทางไกล (Telemedicine) มาใช้โดยเป็นเทคโนโลยีที่ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องมีความคุ้นเคยสูงสุด มีการนำมาปฏิบัติจริงในการให้บริการอยู่แล้ว จึงควรขยายขอบเขตการให้บริการด้วยเทคโนโลยีการแพทย์ทางไกลเป็นอันดับแรก นอกจากนี้ ระเบียนสุขภาพอิเล็กทรอนิกส์ส่วนบุคคล (Personal Health Record: PHR) เป็นอีกหนึ่งในเทคโนโลยีที่ทางพื้นที่ต้องการเพื่อให้สามารถติดตามสถานะสุขภาพของผู้ป่วยได้อย่างต่อเนื่อง โดยนำมาใช้ควบคู่กับการให้ความรอบรู้สารสนเทศอิเล็กทรอนิกส์ด้านสุขภาพของประชาชนในพื้นที่
บทคัดย่อ
This study was conducted to evaluate 1. diabetes and hypertension service delivery, including both curative and preventive approaches, and 2. human resources in health management and coordination between hospitals and other stakeholders in the community using a mixed method study. 8 and 16 high-performance district and sub-district hospitals across four provinces in Thailand were chosen for the study. Quantitative data from questionnaires were analyzed using descriptive analysis where categorical data were reported as number (percent), and numeric data were reported as mean (SD). For qualitative analysis, content analysis was used to identify and summarize three domains as follows
1. The similarities and uniqueness of service deliveries between each health providers
2. The comparison of the job descriptions in district and sub-district hospitals by occupation
3. Human resources in health management focused on the adequateness of the human workforce and methods used for retaining health personnel. All hospitals included in this study were selected appropriately. In 2021, all hospitals recruited in the study received better scores than the country average in multiple diabetes and hypertensive indicators in preventive and curative domains proposed by the Ministry of Public Health. In order to achieve high quality of care. In addition, this study evaluated diabetes and hypertensive services using the framework from the handbook of integrated, people-centered health services in new normal diabetic and hypertensive clinics, a guideline endorsed by the Department of Medical Services, Ministry of Public Health. All hospitals provide almost comprehensive care according to the recommended guideline. Varieties of health professionals performed specific tasks to increase patients' health literacy, stratify patients based on their clinical risks, register patients in the database for continuity of care, reorient the care model according to patient health status, and assess patients when there were changes in blood pressure or blood sugar control. However, most hospitals could not achieve the self-monitoring domain due to insufficient equipment compared to patients' demands. Due to the limited amount and types of health professionals working in sub-district hospitals compared to district hospitals, health professionals working in sub-district hospitals need to be more flexible and perform multiple roles outside their trained professions. In contrast, health professionals in district hospitals only worked on specific tasks they excelled. Therefore, multiple sub-district hospitals asked for temporary pharmacists and dieticians' support from district hospitals which were crucial for operating non-communicable disease clinics but were not regularly stationed in sub-district hospitals. The support could improve the quality of care where patients receive services from trained professionals, and additional support could relieve partial workloads from health professionals in sub-district hospitals. Moreover, village health volunteers were one of the significant human resource components in providing quality diabetes and hypertensive preventive and curative care, especially in sub-district hospitals, where limited human resources in health affected the staff workload. Village health volunteers provided various kinds of support, including performing basic tasks in the clinic, giving preliminary health advice, delivering medicine, and acting as the bridge between patients and health professionals in the community. Furthermore, they also played a significant role in preventive measures. Village health volunteers were the major players in performing diabetes and hypertension screening in the general population every year. Hence, training specific non-communicable disease competencies for village health volunteers to work on more sophisticated tasks with additional financial incentives could maintain sustainable community-oriented diabetes and hypertensive service deliveries.
Lastly, health technology adaptation could play a significant role in increasing the efficiency of care. Telemedicine is the most familiar technology and could be integrated into diabetes and hypertensive consulting services between multiple levels of providers. In addition, personal health records, accompanied by an increase in patients' digital health literacy, could be a potentially significant improvement in diabetes and hypertensive care. The combined technology and knowledge could help patients better understand their current health situation. Hospitals could use integrated information between providers to monitor and determine the best treatment plans for patients continuously.
