บทคัดย่อ
ภูมิหลังและเหตุผล: กระทรวงสาธารณสุขได้ให้ความสำคัญกับการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานซึ่งเป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญทั่วโลก การศึกษานี้มุ่งเน้นการพัฒนารูปแบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพโดยใช้อาหารพร่องแป้งและระบบเทคโนโลยีการแพทย์ทางไกลร่วมกับการประยุกต์ใช้ทฤษฎีการดูแลผู้ป่วยเรื้อรัง เพื่อให้ผู้ป่วยโรคเบาหวานมีความสามารถจัดการตนเองในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ระเบียบวิธีศึกษา: รูปแบบการวิจัยและพัฒนา แบ่งการศึกษาทั้งหมดเป็น 3 ระยะ ประกอบด้วยการศึกษาสภาพปัญหา การพัฒนารูปแบบและการศึกษาประสิทธิผล กลุ่มตัวอย่างการศึกษาเชิงคุณภาพในระยะที่ 1 ประกอบด้วยกลุ่มผู้ให้บริการในคลินิกโรคไม่ติดต่อเรื้อรังจำนวน 7 ราย และกลุ่มผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้จำนวน 15 ราย คัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง ระยะที่ 2 พัฒนารูปแบบการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานจากการวิเคราะห์ปัญหาในระยะที่ 1 ร่วมกับการประยุกต์รูปแบบการดูแลผู้ป่วยโรคเรื้อรัง ความรอบรู้ด้านสุขภาพและทฤษฎีแรงจูงใจ ระยะที่ 3 เป็นการศึกษากึ่งทดลองกลุ่มผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ ในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลนำร่อง 4 แห่ง แบ่งเป็นกลุ่มทดลองที่ใช้รูปแบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ และกลุ่มเปรียบเทียบที่ใช้การรักษาในรูปแบบเดิมกลุ่มละ 20 ราย ใช้วิธีการสุ่มแบบมีระบบ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา Fisher’s exact test, independent t-test และ multivariable regression analysis ผลการศึกษา: ระบบการให้บริการรูปแบบเดิมไม่สามารถประเมินและให้คำแนะนำการจัดการตนเองแก่ผู้ป่วยเป็นรายบุคคลได้อย่างมีประสิทธิผล เกิดปัญหาความแออัดในการรอรับบริการ ผู้ป่วยโรคเบาหวานมีพฤติกรรมสุขภาพที่ไม่เหมาะสม จึงได้พัฒนาระบบการดูแลเพื่อให้ผู้ป่วยได้รับคำแนะนำในการจัดการตนเอง มีการส่งต่อข้อมูลร่วมกับการติดตามโดยใช้เทคโนโลยีการแพทย์ทางไกลที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ซึ่งพบว่าผู้ป่วยโรคเบาหวานมีระดับพฤติกรรมการดูแลตนเองที่ดีขึ้น สามารถลดระดับน้ำตาลสะสมในเลือด ควบคุมระดับไขมันในเลือดและสามารถลดปริมาณการใช้ยาลดระดับน้ำตาลได้ ข้อยุติ: รูปแบบการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ได้พัฒนาขึ้นนี้มีประสิทธิผลที่ดีในการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ ส่งผลดีต่อการควบคุมระดับน้ำตาลและไขมันในเลือด ดังนั้นจึงควรขยายผลการดำเนินงานการใช้รูปแบบไปยังโรงพยาบาลชุมชนอื่นเพื่อเพิ่มประสิทธิผลในการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานในพื้นที่ หรือนำไปพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานให้เข้าสู่ระยะสงบสำหรับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลต่อไป
บทคัดย่อ
Background: The Ministry of Public Health has realized improving quality of diabetes care in
response to the escalating global burden of diabetes. This study aimed to develop an integrated chronic
care model promoting dietary behavior changes through a low-carbohydrate diet and strengthening
self-care engagement via telemedicine. The intervention aimed to enhance self-management capacities,
achieve glycemic control.
Methodology: The study employed a research and development design divided into three phases:
problem situation analysis, model development, and evaluation of the model’s effectiveness. In phase
1, a qualitative study was conducted involving 7 service providers from the noncommunicable clinic
and 15 uncontrolled type 2 diabetes patients purposively selected. Phase 2 focused on developing an
integrated diabetes care model based on phase 1 findings, incorporating elements of the chronic care
model, health literacy principles, and motivational theory. In phase 3, a quasi-experimental study was
conducted among uncontrolled type 2 diabetes patients at four pilot sub-district health promoting
hospitals. Participants were systematically allocated into two groups: an experimental group receiving
the health behavior modification interventions and a comparison group receiving standard usual care.
Each group consisted of 20 participants. Qualitative data were analyzed using content analysis, while
quantitative data were analyzed using descriptive statistics, Fisher’s exact test, independent t-test, and
multivariable regression analysis.
Results: The standard usual care service was ineffective in assessing patients’ self-management
needs and providing individualized advice, resulting in service overcrowding and persistent inappropriate
health behaviors among patients with diabetes. To address these issues, an integrated care system
was developed, offering personalized self-management support, data transfer, and telemedicine-based
follow-up at sub-district health promoting hospitals. Following implementation, patients demonstrated
improved self-care behaviors, significant reductions in HbA1C levels, improved lipid profiles, and decreased
use of glucose-lowering medications.
Conclusion: The integrated diabetes care model was effective in better glycemic and lipid control
among uncontrolled type 2 diabetes patients. Scaling the implementation of this model to additional
community hospitals could enhance effective diabetes care delivery at the local level. Furthermore, the
model could be adapted as a diabetes remission model at sub-district health promoting hospitals.
