ผู้มีรายได้น้อย กับการเข้าถึงบริการทดแทนไต: วิเคราะห์และข้อเสนอเชิงนโยบาย

Abstract

ในประเทศไทย 76.7% ของผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย (End-stage Renal Disease, ESRD) ไม่สามารถเข้าถึงบริการทดแทนไต เพราะเป็นบริการที่มีราคาแพงจนอาจทำให้ผู้ป่วยล้มละลาย (Catastrophic illiness) สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทยรายงานว่ามีผู้ป่วย ESRD ที่สามารถเข้าถึงบริการประมาณ 54.4 รายต่อล้านประชากร ในจำนวนนี้กว่าครึ่งในโรงพยาบาลรัฐ เป็นผู้ที่มีสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ สามารถใช้บริการฟอกเลือด การล้างช่องท้อง และเปลี่ยนไตได้ ผู้ประกันตนตามระบบประกันสังคมได้รับการคุ้มครองเฉพาะการฟอกเลือด 2 ครั้งต่อสัปดาห์และเบิกค่ารักษาได้ไม่เกินครั้งละ 1,500 บาท ทั้ง 2 ระบบครอบคลุมประชาชนที่มีสิทธิประมาณ 13 ล้านคน (7 ล้านคนในสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ และ 5 ล้านคนจากประกันสังคม) สำหรับผู้ป่วยที่ไม่ได้มีสิทธิ์ในสวัสดิการดังกล่าวก็ต้องหาทางช่วยเหลือตัวเอง ซึ่งส่วนใหญ่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ และต้องเสียชีวิตในที่สุด ประมาณการความชุกของโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายทั้งที่เข้าถึง และเข้าไม่ถึงบริการทดแทนใดในประเทศไทยไว้ที่ 200 รายต่อล้านประชากร หรือประมาณ 12,000 คน จะมีผู้ป่วยไตวายที่มีระบบสวัสดิการคุ้มครอง (13 ล้านคน) ประมาณ 2,600 ราย ที่ได้รับการคุ้มครองบริการทดแทนไต โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การฟอกเลือด ประชากรอย่างน้อยอีกประมาณ 9,400 ราย ซึ่งอยู่ภายใต้ คณะกรรมมาธิการสาธารณสุข สภาผู้แทนราษฎร ขอให้คณะกรรมการ กสปร.กลาง พิจารณาให้ผู้ป่วย สปร. ESRD เข้าถึงบริการฟอกเลือดได้ตามความเหมาะสม