เครือข่ายวิจัยระบบยา

Abstract

เอกสารฉบับนี้รวบรวมประเด็นสำคัญและข้อเสนอจากการประชุมเรื่อง “การวิจัยและพัฒนาระบบยา เพื่อการเข้าถึงยาถ้วนหน้าของประชาชนไทย” จัดโดยสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ในวันที่ 26-27 สิงหาคม 2552 ณ. โรงแรมสยามซิตี้ กรุงเทพมหานคร คำกล่าวเปิดการประชุมโดย ศ. นพ. วิจารณ์ พานิช ได้เสนอให้มีการจัดทำชุดโครงการวิจัยระบบยาเชิงนโยบายที่มีคุณภาพ โดยมีโจทย์วิจัยที่ลึกซึ้ง ภายใต้ภาพใหญ่ของสังคม ทั้งนี้อาจมีจำนวน 5-6 โครงการ

การอภิปราย “สถานการณ์ระบบยาประเทศไทย รู้เท่าทันกระแสโลก” เริ่มด้วยปัญหาผลกระทบของระบบสิทธิบัตรยาต่ออุตสาหกรรมการผลิตยาชื่อสามัญ พฤติกรรมการใช้ยาของระบบประกันสุขภาพต่างๆ การสั่งใช้ยานอกบัญชียาหลักแห่งชาติราคาแพงที่มีผู้จำหน่ายรายเดียวในระบบสวัสดิการข้าราชการ การกำหนดราคายาที่ไม่สะท้อนต้นทุน และปัจจัยแวดล้อมที่มีผลต่อระบบยา สำหรับการทบทวนวรรณกรรมที่ได้รับการตีพิมพ์ในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา (สนับสนุนโดยสวรส.)และจากฐานข้อมูลของแผนงานสร้างกลไกเฝ้าระวังและพัฒนาระบบยา (กพย.) (สนับสนุนโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ : สสส.) พบว่า งานวิจัยระบบยาในระดับชาติยังมีน้อย ที่มีอยู่ส่วนใหญ่มิใช่งานวิจัยเชิงระบบ และการนำผลงานวิจัยไปใช้ประโยชน์ก็ยังอยู่ในระดับต่ำ

ในการประชุมกลุ่มย่อย ได้มีข้อเสนอต่อการบริหารจัดการงานวิจัยระบบยา ดังนี้ (1) ควรกำหนดทิศทางการวิจัยระบบยาให้ชัดเจน (2) ควรเปิดช่องทางในการเข้าถึงแหล่งทุน (3) มีเวทีให้นักวิจัยเสนอผลการวิจัยแก่ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและผู้กำหนดนโยบาย (4) ส่งเสริมให้เกิดทีมวิจัยทั้งภายในมหาวิทยาลัยและระหว่างมหาวิทยาลัย ร่วมกับตัวแทนจากองค์กรส่วนกลางและสถานบริการสาธารณสุข รวมทั้งจัดระบบสนับสนุนการเรียนรู้จากนักวิจัยอาวุโส เพื่อให้เกิดเครือข่ายแลกเปลี่ยนเรียนรู้ที่เข้มแข็ง (5) กระจายเครือข่ายวิจัยระบบยาสู่ระดับภูมิภาค (6) สร้างระบบข้อมูลข่าวสารเพื่อการพัฒนาระบบยา โดย สวรส.ประสานงานให้นักวิจัยเข้าถึงฐานข้อมูลเพื่อนำมาวิจัยระบบยา

การเปิดอภิปรายเพื่อหาข้อสรุป ได้เสนอให้เร่งพัฒนากลไกกลางเพื่อขยายเครือข่ายวิจัยระบบยาให้กว้างขวางขึ้น โดยส่งเสริมการสร้างและการจัดการความรู้ด้วยกระบวนการวิจัย และแสวงหาแหล่งทุนสนับสนุน ทั้งนี้ ได้เสนอให้สร้างความเข้มแข็งแก่เครือข่ายนักวิจัยภายใต้หลักการ I-N-N-E ( Individual-Node-Network-Environment ) ของ UNDP เพื่อเสริมพลังการขับเคลื่อนความรู้ไปสู่การเปลี่ยนแปลง

ประเด็นวิจัยที่ได้รับความสนใจจากผู้เข้าร่วมประชุม ได้แก่ การพัฒนานโยบายด้านการใช้ยาและการกระจายยา การศึกษาพฤติกรรมการใช้ยา การบริหารยาในระบบประกันสุขภาพ การศึกษาติดตามค่าใช้จ่ายด้านยาในภาพรวมของประเทศ และการประเมินผลลัพธ์ของยาทางคลินิก ดังนั้น สวรส.จะต้องวางกรอบการวิจัยระบบยาในประเด็นเหล่านี้ให้ชัดเจนและบริหารจัดการให้ดีเพื่อป้องกันการแยกส่วนปฏิบัติโดยไม่สัมพันธ์กันและป้องกันการวิจัยซ้ำซ้อน และเพื่อให้ได้ผลงานวิจัยที่มีคุณภาพ จะต้องควบคุมทิศทางการวิจัยระบบยาให้ตอบสนองต่อระบบสุขภาพไทยให้ได้ รวมทั้งต้องจัดระบบที่ปรึกษาที่มีนักวิจัยอาวุโสให้คำแนะนำและให้การสนับสนุนในด้านต่างๆแก่นักวิจัยด้วย