การประเมินผลเพื่อสร้างเสริมพลังอำนาจ: ทางออกที่ท้าทาย

Abstract

การดำเนินงานด้านสุขภาพที่ผ่านมามักขาดการประเมินผล ถึงแม้จะมีการประเมินผล แต่การนำผลการประเมินไปใช้ประโยชน์ยังมีน้อย เมื่อเทียบกับทรัพยากรที่ใช้ไป ทั้งนี้ อาจเนื่องมาจากทัศนะ หรือมุมมองเกี่ยวกับการประเมินผล ซึ่งส่วนใหญ่ยังคงมองว่าเป็นเพียงการตรวจสอบหรือจับผิด การประเมินผลที่เป็นอยู่จึงไม่สามารถสะท้อน หรือสื่อสารให้มองเห็นถึงสิ่งที่ต้องปรับปรุงให้ทันต่อสถานการณ์ที่ต้องการใช้ ขาดข้อเสนอจากการประเมินผลที่คมชัด ปฏิบัติได้ เนื่องจากขาดความเข้าใจในบริบทการทำงาน รวมทั้งขาดการเรียนรู้ร่วมกันของผู้ประเมินและผู้ถูกประเมิน การทบทวนองค์ความรู้ด้านประเมินผลในครั้งนี้ได้คัดเลือกองค์ความรู้ที่มีทัศนะ มุมมองเรื่องการประเมินที่แตกต่างจากที่สังคมไทยกำลังดำเนินอยู่เป็นกระแสหลัก ได้แก่ การประเมินแบบสร้างเสริมพลังอำนาจ (Empowerment Evaluation) การประเมินผลแบบมุ่งเน้นการใช้ประโยชน์ (Utilization-focused Evaluation) และประสบการณ์ตรงจากการประเมินผลโครงการ/แผนงานสร้างเสริมสุขภาพของผู้เขียน โดยคาดหวังว่าองค์ความรู้ดังที่ปรากฏอยู่ในหนังสือเล่มนี้จะนำไปสู่การจุดประกายแนวคิดเกี่ยวกับการประเมินผลแนวใหม่ การเสริมศักยภาพผู้ประเมินและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องทุกกลุ่ม จนก่อให้เกิดประโยชน์หรือมีคุณูปการต่อระบบสุขภาพโดยรวมต่อไป