การศึกษาระบาดวิทยาและผลการรักษาของผู้ป่วยผู้ใหญ่โรคมะเร็งโลหิตวิทยาในประเทศไทย

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพี่อศึกษาระบาดวิทยาโรคมะเร็งทางโลหิตวิทยา วิธีการรักษา การใช้เทคโนโลยีการวินิจฉัยและรักษา ผลการรักษาโรคผู้ป่วยผู้ใหญ่โรคมะเร็งโลหิตวิทยา เพื่อนำข้อมูลไปกำหนดแนวทางการรักษาโรคที่เป็นมาตรฐานเดียวกันและเป็นฐานข้อมูลเบื้องต้นในการ ทำวิจัยร่วมสถาบันโลหิตแพทย์ทั่วประเทศ โดยการพัฒนาระบบการลงทะเบียนโรค (disease registry) มีโลหิตแพทย์จากสถาบันต่างๆ ที่ให้การรักษาพยาบาลผู้ป่วยกลุ่มนี้เข้าร่วมในโครงการรวมทั้งสิ้น 9 แห่ง ได้แก่ โรงพยาบาลศิริราช โรงพยาบาลรามาธิบดี โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า โรงพยาบาลราชวิถี โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ โรงพยาบาลสงขลานครินทร์ โรงพยาบาลศูนย์ขอนแก่น และโรงพยาบาลศรีนครินทร์ขอนแก่น โดยเก็บข้อมูลและติดตามผลการรักษาของผู้ป่วย เป็นเวลาอย่างน้อย 3 ปี ใช้ระยะเวลาในการพัฒนาแบบบันทึกข้อมูล พัฒนาระบบการลงข้อมูลผ่านเครือข่ายอินเทอร์เน็ต เตรียมความพร้อมของบุคลากรเป็นเวลา 6 เดือนระหว่างวันที่ 1 มกราคม-30 มิถุนายน 2546 และดําเนินการเก็บข้อมูลผู้ป่วยตั้งแต่ 1 กรกฏาคม 2546 เป็นต้นมา ตัดข้อมูลเพื่อทําการวิเคราะห์เบื้องต้น วันที่ 30 มีนาคม 2547 ผลการดําเนินการในเบื้องต้นสามารถเก็บข้อมูลผู้ป่วยได้รวมทั้งสิ้น 1,124 ราย (เป็นผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยระหว่าง 1 ก.ค. 2546 - 30 มีนาคม 2547 รวมระยะเวลาทั้งสิ้น 9 เดือน) ข้อมูลที่เก็บได้ในขั้นแรกนี้เป็นข้อมูลเฉพาะที่เกี่ยวข้องกับการวินิจฉัยและอาการของผู้ป่วย เนื่องจากผลการรักษาต้องใช้เวลาในการติดตามผู้ป่วยต่ออีกอย่างน้อย 3 ปี ผลที่ได้จากการวิเคราะห์ข้อมูลเบื้องต้นพบว่า ชนิดของโรคมะเร็งทางโลหิตวิทยาที่พบบ่อยที่สุด คือมะเร็งต่อมน้ำเหลือง (lymphoma) ร้อยละ 51.2 รองลงมาคือ มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลัน (acute leukemia)ร้อยละ 20.3 มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิด CML ร้อยละ 10.7, multiple myeloma ร้อยละ 7.7, ส่วน MDS, myeloproliferative disorder และ CLL พบน้อยมาก เพียงร้อยละ 4.4 , 3.9 และ 2.0 ตามลําดับ ผู้ป่วยเกือบทุกโรคเป็นชายและหญิงใกล้เคียงกันยกเว้นผู้ป่วยโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิด CML เป็นชายมากกว่าหญิงในอัตราส่วนประมาณ 3:2 ผู้ป่วยส่วนใหญ่อยู่ในวัยกลางคนและสูงอายุ อายุเฉลี่ย 52.5 ปี ผู้ป่วยร้อยละ 28.1 ประกอบอาชีพด้านเกษตรกรรม ร้อยละ 15.6 เป็นผู้สูงอายุ และผู้ป่วยร้อยละ 56.5 ใช้สิทธิบัตรทองในการรักษาพยาบาลร้อยละ 26.3 ใช้สิทธิสวัสดิการของรัฐบาลร้อยละ 6.8 ใช้สิทธิประกันสังคม และร้อยละ 8.7 จ่ายค่ารักษาเอง ผู้ป่วยที่อยู่ในต่างจังหวัดเป็นผู้ป่วยที่ใช้สิทธิบัตรทองมากกว่าผู้ป่วยที่อยู่ในกรุงเทพมหานครและโรงเรียนแพทย์มีที่ตั้งอยู่ในส่วนกลาง มีสัดส่วนผู้ป่วยที่ใช้สิทธิบัตรทองน้อยกว่าร้อยละ 20 ทั้งสิ้น ยกเว้นศิริราชที่มีผู้ป่วยกลุ่มนี้ถึงร้อยละ 43.7 โรงพยาบาลรามาธิบดี และจุฬาลงกรณ์มีผู้ป่วยที่ใช้สิทธิสวัสดิการราชการถึงร้อยละ 55.6 และ 46.5 ตามลําดับ ผู้ป่วยที่ใช้สิทธิสวัสดิการราชการมีแนวโน้มจะได้รับชุดยาเคมีบําบัดที่มีราคาแพงมากกว่าผู้ป่วยที่ใช้สิทธิอื่นในการรักษา และพบว่าผู้ป่วยโรคมะเร็งต่อมน้ำเหลืองมีการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบร่วมด้วย ร้อยละ 12.2 ติดเชื้อ HIV ร่วมด้วยร้อยละ 8.3 ซึ่งเป็นข้อมูลที่น่าติดตามต่อไป การดําเนินการลงทะเบียนผู้ป่วยผ่านระบบอินเทอร์เน็ตของโครงการฯ ที่ผ่านมา มีปัญหาเนื่องจากต้องทําการแก้ไขและพัฒนาระบบเป็นระยะ ทําการลงทะเบียนได้ช้า เนื่องจากระบบอินเทอร์เน็ตช้า หรือระบบ LAN ภายในสถาบันมีปัญหาจากการติดไวรัสคอมพิวเตอร์ u63246 ผู้ช่วยวิจัยในบางสถาบันไม่คุ้นเคยกับคอมพิวเตอร์ไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้เมื่อเกิดปัญหาในการลงข้อมูล เมื่อสิ้นสุดการดําเนินงานระยะที่ 1 แล้วทางโครงการฯ จึงตัดสินใจปรับเปลี่ยนการลงข้อมูลเป็นการส่งแบบบันทึกข้อมูลมายังศูนย์กลางเพื่อลงข้อมูลที่เดียวแทนการลงข้อมูลผ่านอินเทอร์เน็ต และจะได้ดําเนินการเก็บข้อมูลส่วนที่เป็นผลการรักษารวมทั้งปรับให้ระบบการลงทะเบียนผู้ป่วยประสานไปกับระบบการให้บริการตามปกติเพื่อให้สามารถใช้ในงานประจําได้ต่อไป