การพัฒนาระบบข้อมูลสารสนเทศจังหวัดยโสธร

Abstract

สภาวะสุขภาพมีการเปลี่ยนแปลงไปตามสถานการณ์ทางเศรษฐกิจ การเมือง วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม การบริหารงานสาธารณสุขในทุกระดับจึงจำเป็นต้องอาศัยข้อมูลข่าวสารที่มีความถูกต้อง ครอบคลุม ครบถ้วน เชื่อถือได้ และทันต่อเหตุการณ์ การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงพัฒนา (Research and development) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัญหาระบบข้อมูลสารสนเทศด้านสาธารณสุขในจังหวัดยโสธร พัฒนาเครื่องมือในการเก็บรวบรวมและรายงานข้อมูลการให้บริการสาธารณสุขขั้นพื้นฐานในชุมชน และศึกษาความพึงพอใจของผู้ใช้ข้อมูลข่าวสารสนเทศด้านสาธารณสุขแต่ละระดับต่อเครื่องมือที่พัฒนาขึ้น ได้ศึกษาสถานปัญหาระบบข้อมูลสารสนเทศของ 9 อำเภอ ประกอบด้วย โรงพยาบาลชุมชน 8 แห่ง สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ 9 แห่ง และสถานีอนามัย 110 แห่ง โดยการประชุมกลุ่ม (Group discussion) เจ้าหน้าที่ผู้ใช้บริการข้อมูลข่าวสารในทุกระดับจำนวน 143 คน เพื่อวิเคราะห์ปัญหาสารสนเทศสาธารณสุขของ 4 แผนงานหลัก คืองานอนามัยแม่และเด็ก งานวางแผนครอบครัว งานสร้างภูมิคุ้มกันโรคและข้อมูลพื้นฐานด้านสาธารณสุข จากนั้นเจ้าหน้าที่ผู้ใช้บริการข้อมูล 70 คน จาก 143 คน ได้มาร่วมกันพัฒนาแบบทะเบียนรายงานและแบบสำรวจ แล้วนำเครื่องมือที่สร้างขึ้นไปทดลองใช้ใน 20 สถานีอนามัยพื้นที่ทดลอง เป็นเวลา 3 เดือน และนิเทศประเมินผลคุณภาพของเครื่องมือเดือนละครั้ง แล้วประเมินผลการพัฒนาระบบข้อมูลสารสนเทศสาธารณสุข โดยประเมินคุณภาพของเครื่องมือในด้านความถูกต้อง ครบถ้วน ชัดเจน ได้ใจความ ทันเวลาและทันสมัย ประเมินความคลาดเคลื่อนของข้อมูลพื้นฐานด้านสาธารณสุขโดยการสำรวจซ้ำ (Remuneration surveys) โดยการตรวจคุณภาพข้อมูลระดับบุคคล ครัวเรือน ของสถานีอนามัย กลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมและประเมินความพึงพอใจของผู้ใช้ข้อมูลสารสนเทศ ผลการศึกษาพบว่าปัญหาของระบบข้อมูลสารสนเทศสาธารณสุขของ 4 แผนงานหลัก คือ ทะเบียนและรายงานมีปริมาณมากถึง 48 ฉบับ 1,785 รายการ ข้อมูลซ้ำซ้อนไม่ครอบคลุม ความถี่ในการรายงานมากเกินไป และมีหน่วยงานหลายระดับเกี่ยวข้องในการใช้ทะเบียน 1 รายงาน ซึ่งหลังจากพัฒนาเครื่องมือแล้ว สามารถลดรายงานลงเหลือ 23 ฉบับ (ลดลงร้อยละ 52.1) และลดจำนวนรายการเหลือ 766 รายการ (ลดลงร้อยละ 57.1) และในด้านคุณภาพการบันทึกรายงานของสถานีอนามัยทดลอง 20 แห่ง พบว่างานข้อมูลพื้นฐานที่มีการบันทึกครบทุกสถานีอนามัย (ร้อยละ 100) เป็นส่วนใหญ่ ยกเว้นการบันทึกกิจกรรมการรักษาพยาบาลประจำครอบครัวซึ่งบันทึกร้อยละ 55.3 ของสถานีอนามัย และรายงานการเกิด-การตาย-ย้ายออก ซึ่งบันทึกร้อยละ 57.9 ข้อมูลส่วนใหญ่มีการบันทึกครบถ้วนมากขึ้น ยกเว้นทะเบียนผู้ป่วยทั่วไป ซึ่งมีความครบถ้วน ร้อยละ 83.3 เมื่อเปรียบเทียบผลการบันทึกในกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม พบว่าข้อมูลที่บันทึกในสถานีอนามัยกลุ่มทดลองมีความครบถ้วนในการบันทึกมากกว่า ข้อมูลที่ได้จากสถานีอนามัยเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) อย่างไรก็ตามพบว่าข้อมูลมีความคลาดเคลื่อนทั้งที่บันทึกโดยสถานีอนามัยทดลองและสถานีอนามัยควบคุม แต่ข้อมูลทางด้านสวัสดิการของสมาชิกในครัวเรือนมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P<0.05) เจ้าหน้าที่สาธารณสุขในสถานีอนามัยทดลองมีความพึงพอใจต่อการพัฒนาระบบข้อมูลข่าวสารอยู่ในระดับมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านการนำข้อมูลไปใช้ประโยชน์และการประมวลผล