การศึกษาการกระจายและการใช้เครื่องเอ็มอาร์ไอในประเทศไทย

Abstract

การกระจายและการใช้งานเครื่องเอ็มอาร์ไอในประเทศไทย เอ็มอาร์ไอเป็นเครื่องมือแพทย์ที่ใช้เทคโนโลยีสูง มีราคาแพงและมีค่าใช้จ่ายในการบำรุงรักษามาก งานวิจัยชิ้นนี้จะทำการประเมินเทคโนโลยีเอ็มอาร์ไอในส่วนของการกระจายและการใช้งานเครื่องในประเทศไทย เพื่อศึกษาถึงผลกระทบด้านประสิทธิภาพและความเสมอภาคของบริการตรวจวินิจฉัย จากการศึกษาพบว่าเอ็มอาร์ไอเครื่องแรกในประเทศไทยเริ่มเปิดดำเนินการในปี 2531 ในสถานบริการเอกชน จากนั้นก็เพิ่มจำนวนขึ้นทั้งในภาครัฐและเอกชน ณ สิ้นปี 2541 ประเทศไทยมีเครื่องเอ็มอาร์ไอเปิดดำเนินการอยู่ 25 เครื่อง ในจำนวนนี้ 9 เครื่องเป็นของรัฐ 16 เครื่องเป็นของเอกชน โดยมีถึง 17 เครื่องในเขตกรุงเทพมหานคร เครื่องเอ็มอาร์ไอในสถานบริการของรัฐทั้งหมดมีขนาด 1.5 เทสลาร์ ในขณะที่เครื่องในภาคเอกชนมีขนาดแตกต่างกันตั้งแต่ 0.2 ถึง 2 เทสล่าร์ ค่าเฉลี่ยระยะเวลาเวลาเปิดปิดบริการต่อสัปดาห์ในสถานบริการของรัฐน้อยกว่าของสถานบริการเอกชนอย่างมาก จำนวนผู้รับบริการเฉลี่ยต่อเครื่องในปี 2540 อยู่ที่ 1,233 รายต่อปี โดยมีสถานบริการถึง 6 แห่งที่มีผู้รับบริการน้อยกว่า 500 รายต่อปี จากการสอบถามผู้บริหารสถานบริการที่มีเอ็มอาร์ไอ 23 แห่งพบว่า ความก้าวหน้าของเทคโนโลยี การวางแผนสนับสนุนบริการส่วนอื่นๆ เป็นปัจจัยที่สำคัญที่มีส่วนเสริมในการตัดสินใจลงทุนเปิดบริการ ขณะที่งบลงทุนที่สูงเป็นปัจจัยคิดว่าเป็นอุปสรรคในการลงทุน จากการศึกษาต้นทุนในสถานบริการรัฐและเอกชนจำนวน 8 แห่งพบว่า ค่าเสื่อมราคาเครื่องเป็นต้นทุนหลักของการให้บริการโดยมีสัดส่วนสูงกว่าครึ่งหนึ่งของต้นทุนทั้งหมด จำนวนผู้รับบริการเป็นปัจจัยสำคัญที่จะกำหนดผลการประกอบการ เนื่องจากจำนวนผู้รับบริการของสถานบริการส่วนใหญ่ยังคงต่ำกว่าจุดคุ้มทุน ทำให้มีเพียงสองในแปดแห่งที่มีอัตราการคืนทุนประมาณร้อยละ 100 ส่วนที่เหลืออีก 6 แห่งมีอัตราคืนทุนเพียงแค่ร้อยละ 12 ถึงร้อยละ 41 จำนวนบริการ ณ จุดคุ้มทุนของสถานบริการเอกชนอยู่ที่ประมาณ 1,300 ราย และมากกว่า 2,500 รายสำหรับสถานบริการของรัฐ การศึกษารูปแบบใช้บริการพบว่ามีความไม่เสมอภาคในการเข้าถึงบริการโดยดูได้จากสัดส่วนผู้มีสิทธิการรักษาพยาบาลที่ต่างกัน ประเด็นเรื่องการจ่ายค่าตอบแทนสำหรับแพทย์ผู้ส่งเป็นปัญหาที่อาจจะก่อให้เกิดการส่งตรวจอย่างไม่เหมาะสมและควรจะได้รับการแก้ไข คณะนักวิจัยได้เสนอแนวทางการแก้ไขปัญหาความไม่มีประสิทธิภาพและความไม่เสมอภาค รวมถึงปัญหาด้านคุณภาพ โดยสนับสนุนให้มีการออกกฎหมายเพื่อควบคุมการเพิ่มจำนวนและการกระจายของเครื่องตามหลักวิชาการ โดยคำนึงถึงข้อมูลการเจ็บป่วย ลักษณะประชากรและขีดความสามารถของบริการทางการแพทย์ โดยมีการพัฒนาองค์กรที่เป็นผู้ดูแลให้มีความพร้อม เพิ่มประสิทธิภาพของเครื่องที่มีอยู่ในปัจจุบัน พัฒนาระบบเครือข่ายบริการและการส่งต่อ พัฒนาความรู้และความชำนาญของแพทย์ และให้ความรู้เพิ่มเติมแก่แพทย์และประชาชน รวมถึงการให้ความสำคัญกับการแก้ปัญหาพื้นฐานในภาพรวมระบบการคลังสาธารณสุขและระบบบริการสาธารณสุขที่ยังมีความด้อยประสิทธิภาพและความไม่เป็นธรรม