การประเมินคุณค่าของเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ที่มีผลต่อการรักษาผู้ป่วยในโรงพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข

Abstract

การประเมินคุณค่าของเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ที่มีผลต่อการรักษาผู้ป่วยในโรงพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาความคุ้มค่าของการใช้เอกซเรย์คอมพิวเตอร์เปรียบเทียบระหว่างโรงพยาบาลศูนย์ของกระทรวงสาธารณสุข 3 แห่ง 1 แห่งอยู่ในกรุงเทพมหานคร อีก 2 แห่งอยู่ในภาคกลาง นอกกรุงเทพมหานครและภาคใต้ โดยงานวิจัยนี้เป็นการศึกษาผู้ป่วยทุกรายที่ได้รับการส่งตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ในช่วง 6 เดือน ระหว่างปี 2538 - ปี 2539 โดยความคุ้มค่านี้ไม่ได้หมายถึงเฉพาะต้นทุนต่อครั้งของการตรวจ ซึ่งเป็นข้อมูลที่ได้ประโยชน์ต่อผู้บริการ แต่หมายรวมถึง ต้นทุนต่อรายผู้ป่วยที่ได้รับการตรวจวินิจฉัยถูกต้อง ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อผู้รับบริการ ความเหมาะสมของข้อบ่งชี้ในการส่งตรวจและอัตราการใช้คุณลักษณะพิเศษที่มีมาพร้อมเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ชนิด spiral ผลการศึกษาพบว่า ต้นทุนต่อครั้งของการตรวจของโรงพยาบาล 1 ซึ่งมีการตรวจ 726 รายโดยใช้เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์คุณลักษณะเดิม ต่ำที่สุดคือ 2,928 บาท ในขณะที่ต้นทุนต่อครั้งของการตรวจของโรงพยาบาล 2 ซึ่งมีการตรวจ 436 ราย และของโรงพยาบาล 3 ซึ่งมีการตรวจ 432 ราย โดยใช้เครื่อง spiral CT เป็น 6,344 บาท และ 3,738 บาท ตามลำดับ ต้นทุนต่อรายผู้ป่วยที่ได้รับการตรวจวินิจฉัยถูกต้องจากเครื่องที่มีคุณลักษณะเดิม = 3,068 บาท จากเครื่อง spiral CT ของโรงพยาบาล 2 และ 3 เป็น 6,554 บาท และ 4,027 บาท ตามลำดับ อัตราการวินิจฉัยโรคอย่างถูกต้องไม่ต่างกันจากการตรวจด้วยเครื่องที่มีคุณลักษณะต่างกันคือ ร้อยละ 95 จากเครื่องที่มีคุณลักษณะเดิม ร้อยละ 97 และร้อยละ 93 จากเครื่อง spiral CT ของ โรงพยาบาล 2 และ โรงพยาบาล 3 ตามลำดับ โดยมีความแม่นยำในการวินิจฉัยจากการสุ่มตัวอย่าง interobserver Kappa 0.8-1 และมี agreement ของผลการตรวจที่ผิดปกติ 92 - 95 เปอร์เซนต์ โรงพยาบาล 1 ซี่งมีเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์คุณลักษณะเดิม มีต้นทุนต่อครั้งของการตรวจ และต้นทุนต่อรายผู้ป่วยที่ได้รับการตรวจวินิจฉัยถูกต้องต่ำสุด อย่างไรก็ดีผู้ป่วยในโรงพยาบาล 2 และ โรงพยาบาล 3 มีอัตราการหายขาดและอาการดีขึ้นมากกว่าผู้ป่วยในโรงพยาบาล 1 โรงพยาบาลที่มีเครื่องคุณลักษณะเดิมมีความเหมาะสมของข้อบ่งชี้ในการส่งตรวจ ร้อยละ 92 ซึ่งมากกว่าโรงพยาบาลซึ่งมีเครื่อง Spiral CT (ร้อยละ 70 ในโรงพยาบาล 2 และ ร้อยละ 75 ในโรงพยาบาล 3) อัตราความเหมาะสมของข้อบ่งชี้ในการส่งตรวจจากแพทย์เฉพาะทาง มีแนวโน้มต่ำกว่าความเหมาะสมของข้อบ่งชี้ในการส่งตรวจจากแพทย์ทั่วไปในทุกโรงพยาบาล การใช้คุณลักษณะพิเศษที่มาพร้อมเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ชนิด spiral ค่อนข้างน้อย (ร้อยละ 9.3) ในโรงพยาบาล 2 และปานกลาง (ร้อยละ 43.9) ในโรงพยาบาล 3 นอกจากนี้ยังได้ศึกษาผลของสิทธิคุ้มครองของผู้ป่วยต่อการตัดสินใจส่งตรวจของแพทย์ ในสภาพทางคลีนิคของผู้ป่วยที่พบบ่อยในแต่ละโรงพยาบาล ซึ่งพบว่าการส่งตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ไม่ได้ขึ้นกับสิทธิคุ้มครองของผู้ป่วยในโรงพยาบาล 1 และ 2 ซึ่งจำแนกเป็นกลุ่มข้าราชการ กลุ่มประกันสังคม กลุ่มที่โรงพยาบาลต้องสงเคราะห์ และกลุ่มที่จ่ายเองได้ ส่วนในโรงพยาบาล 3 กลุ่มข้าราชการมีแนวโน้มในการตัดสินใจส่งตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ โดยเฉพาะเมื่อได้รับบาดเจ็บหรือมาด้วยอาการปวดศีรษะ