สถานการณ์และองค์ความรู้เกี่ยวกับการอบรมเลี้ยงดูเด็กในประเทศไทย

Abstract

สถานการณ์และองค์ความรู้เกี่ยวกับการเลี้ยงดูเด็กในประเทศไทย งานศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจ ประมวลและสังเคราะห์องค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกับการอบรมเลี้ยงดูเด็กไทย ที่อยู่ในรูปของงานวิจัย วิทยานิพนธ์ เอกสารเชิงนโยบาย บทความและเอกสารสิ่งพิมพ์อื่น ๆ ที่มีอยู่อย่างกระจัดกระจาย แล้วนำมาจัดหมวดหมู่ เพื่อนำเสนอให้เห็นภาพองค์ความรู้เกี่ยวกับสถานการณ์การเลี้ยงดูเด็กไทย โดยเน้นเด็กอายุ 0-5 ปี วิธีการศึกษาวิจัย ข้อค้นพบที่น่าสนใจ และชี้ให้เห็นถึงประเด็นหรือมุมมองที่มีการศึกษาวิจัยไว้แล้วจำนวนมากและที่ยังขาดไป รวมทั้งให้ข้อเสนอแนะในด้านการปรับปรุงนโยบายการดำเนินงานของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และข้อเสนอแนะเกี่ยวกับประเด็นและวิธีการวิจัยที่ควรทำการศึกษาวิจัยต่อไปแก่องค์กรทุนและนักวิจัยที่สนใจ ผลการสังเคราะห์พบว่า การที่ขนาดครัวเรือนเล็กลง ครอบครัวเปลี่ยนจากครอบครัวขยายเป็นครอบครัวเดี่ยว การอพยพย้ายถิ่น การที่สตรีมีโอกาสเข้าร่วมในตลาดแรงงานเพิ่มขึ้น เป็นสาเหตุหลักที่ทำให้สถาบันครอบครัวลดบทบาทของการอบรมเลี้ยงดูเด็กลงไป ทำให้เด็กจำนวนมากไม่ได้รับการเลี้ยงดูให้มีพัฒนาการทางร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สังคม และสติปัญญาอย่างเหมาะสมตามวัย ในขณะที่สถานเลี้ยงดูเด็กได้เข้ามามีบทบาทมากขึ้น แต่สถานเลี้ยงดูเด็กยังคงประสบปัญหาด้านคุณภาพของบุคลากรที่มีประสบการณ์ในด้านการเตรียมความพร้อมแก่เด็กก่อนวัยเรีนและการมีส่วนร่วมของผู้ปกครองและชุมชน ทำให้การเตรียมความพร้อมด้านสติปัญญา จิตใจ อารมณ์และสังคมของเด็กยังมีข้อบกพร่องอยู่ นอกจากนี้การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างรวดเร็ว ยังก่อให้เกิดการกระจายของสื่อต่าง ๆ มากมาย ซึ่งส่งผลกระทบต่อการพัฒนาบุคลิกภาพของเด็กทั้งด้านบวกและด้านลบ สำหรับปัจจัยสนับสนุนในด้านการพัฒนาเด็กไทยนั้น ได้มีการกำหนดแนวทางไว้ค่อนข้างชัดเจน ทั้งในระดับนโยบาย แผนระดับชาติ และแผนปฏิบัติการ แต่การผลักดันนโยบายและแผนงานระดับชาติไปสู่การปฏิบัติยังไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควร อย่างไรก็ตาม องค์กรเอกชนก็มีส่วนสำคัญในการผลักดันให้การบริหารงานด้านการพัฒนาเด็กเป็นไปอย่างมีคุณภาพมากยิ่งขึ้น แต่มักขาดความต่อเนื่องและพลัง ด้วยข้อจำกัดด้านบุคลากรและงบประมาณ จากการสำรวจเอกสาร 150 ชิ้น พบว่า งานศึกษาวิจัยส่วนใหญ่ มีลักษณะเป็นภาพตัดขวาง (crossection) โดยใช้การสำรวจด้วยแบบสอบถามหรือแบบทดสอบ และวางกรอบการอบรมเลี้ยงดูเด็กไทยไว้เฉพาะปัจจัยนำเข้า (input) และกระบวนการในการเลี้ยงดูเด็ก (process) หรืออย่างใดอย่างหนึ่ง มีงานวิจัยน้อยชิ้นที่จะดูผลลัพธ์ (output) หรือผลกระทบ (impact) ของการเลี้ยงดูเด็ก นอกจากนี้งานศึกษานี้ยังให้ข้อเสนอแนะในด้านการพัฒนานโยบาย การปรับปรุงการดำเนินงานของภาครัฐในด้านเด็ก และข้อเสนอแนะในด้านการวิจัยอีกมากมาย โดยเฉพาะงานวิจัยที่ครอบคลุมทั้งปัจจัยนำเข้าในการอบรมเลี้ยงดูเด็กทั้งในครอบครัว และสถานเลี้ยงดูเด็ก ตลอดจนกระบวนการ/วิธีการอบรมเลี้ยงดู รวมทั้งผลที่เกิดขึ้นต่อตัวเด็กทั้งในระยะสั้นและระยะยาว