กองทุนและการจัดการสวัสดิการสุขภาพชุมชน : บทเรียนและทางเลือก

Abstract

งานวิจัยนี้ศึกษารูปแบบ พัฒนาการและการบริหารจัดการของกองทุนและการจัดการด้านสุขภาพของชุมชน รวมทั้งวิเคราะห์ถึงเงื่อนไขและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการจัดสวัสดิการสุขภาพของชุมชนในประเด็นสำคัญๆ หลายอย่างคือ พัฒนาการและการปรับเปลี่ยนของกองทุนและการจัดสวัสดิการสุขภาพภายใต้บริบทการเปลี่ยนแปลงทั้งในระดับมหภาคและจุลภาค ความคิด ความหมาย และระบบการจัดการปัญหาสุขภาพของชุมชน ความเข้มแข็งของกองทุน หรือกลุ่มออมทรัพย์ โดยเฉพาะความเข้มแข็งด้านการเงิน (financial viability) อิทธิพลและผลกระทบของกองทุนและกิจกรรมด้านสุขภาพ ตลอดจนรูปแบบความสัมพันธ์และปฏิสัมพันธ์ระหว่างความเข้มแข็งของกองทุนกับการจัดสวัสดิการสุขภาพและกิจกรรมพัฒนาด้านอื่นๆ ด้วย การวิจัยครั้งนี้ได้อาศัยวิธีการศึกษาเชิงเปรียบเทียบกองทุนชุมชน ที่มีบทบาทในการจัดสวัสดิการสุขภาพใน 3 ภาค ได้แก่ ภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต้ ทั้งนี้เพื่อจะได้เข้าใจกระบวนการทำงาน ผลกระทบ ลู่ทางการพัฒนาและส่งเสริมบทบาท ตลอดจนปัญหาและข้อจำกัดของกองทุนในการจัดการสุขภาพในชุมชนได้ครอบคลุมและชัดเจนยิ่งขึ้น โดยใช้วิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลหลายลักษณะ ได้แก่ การศึกษาทบทวนและรวบรวมข้อมูลจากเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องทั้งในและต่างประเทศ การวิจัยในพื้นที่ โดยใช้วิธีการศึกษาสำรวจสภาพทั่วๆ ไปในด้านเศรษฐกิจ สังคมและสุขภาพอนามัย จากนั้นก็จะเป็นการศึกษาเจาะลึกในประเด็นคำถามและปัญหาที่สำคัญๆ โดยใช้วิธีการสัมภาษณ์เจาะลึกผู้รู้ สมาชิก คณะกรรมการ เจ้าหน้าที่รัฐ การสนทนากลุ่ม การสังเกตและการมีส่วนร่วมในกิจกรรมของกองทุนและชุมชนในโอกาสต่างๆ ตามความจำเป็นและเหมาะสม ข้อมูลที่จำเป็นต้องใช้ในการวิเคราะห์มีทั้งข้อมูลในระดับบุคคล ครอบครัว กลุ่มและชุมชน โดยอาศัยข้อมูลจากการเก็บรวบรวมในพื้นที่และจากเอกสารของหน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้อง ผลการศึกษาจากชุมชนที่เลือกเป็นกรณีศึกษาทั้ง 6 ชุมชน ในภาคใต้ ภาคกลางและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ชี้ให้เห็นถึงพัฒนาการความเป็นมาของกลุ่มออมทรัพย์และกองทุนชุมชน กระบวนการและวิธีการทำงาน รูปแบบการจัดสวัสดิการสุขภาพและปัญหาอุปสรรคที่เกิดขึ้นในแต่ละพื้นที่ที่หลากหลายและซับซ้อน กลุ่มและกองทุนเหล่านี้ มีความแตกต่างกันในหลายด้าน ขณะที่ก็มีลักษณะร่วมบางอย่างที่คล้ายคลึงกันเช่นกัน ความแตกต่างและคล้ายคลึงกันนี้ แสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของบริบทและเงื่อนไขทางสังคม สภาพลักษณะชุมชน พัฒนาการความเป็นมาและเป้าหมายของกลุ่มและกองทุน วิธีการและกระบวนการบริหารจัดการในการแก้ปัญหาและการปรับเปลี่ยนบทบาทและหน้าที่ของกลุ่มและกองทุนให้สอดคล้องกับสภาพปัญหาของกลุ่มและชุมชนในแต่ละพื้นที่