โครงการพัฒนาศักยภาพของนักเรียนที่มีพฤติกรรมเสี่ยงต่อการใช้สารเสพติด โรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่ กรมสามัญศึกษา

Abstract

โครงการพัฒนาศักยภาพของนักเรียนที่มีพฤติกรรมเสี่ยงต่อการใช้สารเสพติดในโรงเรียนขนาดใหญ่ กรมสามัญศึกษาเป้าหมายของโครงการวิจัยนี้เพื่อพัฒนาศักยภาพของนักเรียนที่มีพฤติกรรมเสี่ยงต่อการใช้สารเสพติด ดังนั้น การช่วยเหลือนักเรียนจำเป็นต้องมีเกี่ยวข้องกับคนหลายกลุ่ม ทั้งในโรงเรียนและนอกโรงเรียน โครงการวิจัยนี้ทำการศึกษาในขั้นแรกเท่านั้น คือ การวิเคราะห์สถานการณ์และแนวทางแก้ไขปัญหาจากกลุ่มคนที่เกี่ยวข้องกับนักเรียนกระบวนการวิจัยแบบมีส่วนร่วม (PAR) เริ่มจากการพัฒนานักวิจัยจาก 2 องค์กร คือ อาจารย์จากโรงเรียนและบุคลากรจากศูนย์บำบัดยาเสพติด พร้อมทั้งผู้ช่วยนักวิจัย จากคณาจารย์โรงเรียน โดยเริ่มจากการพัฒนาความรู้เกี่ยวกับการวิจัยแบบมีส่วนร่วม เครื่องมือที่จะใช้เก็บข้อมูล การเก็บข้อมูล การสัมภาษณ์ การทำกลุ่มสนทนา Focus group การจดบันทึกข้อมูล ทุกกระบวนการวิจัย จำเป็นต้องมีการเรียนรู้และฝึกปฏิบัติ พร้อมทั้งมีการทำใหม่เพื่อให้ได้ข้อมูลที่สมบูรณ์ กระบวนการนี้ใช้เวลาพอสมควร แต่จากกระบวนการวิจัย PAR ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงแนวคิด ปรับวิธีคิดใหม่ มีมิติการมองปัญหาของนักเรียนที่แตกต่างไปจากเดิม เกิดความรู้สึกที่ดี เข้าใจปัญหาของนักเรียน และพยายามหาทางช่วยเหลือนักเรียนกลุ่มเสี่ยงมากขึ้นนอกจากนั้น นักวิจัยและผู้ช่วยนักวิจัย ได้เก็บข้อมูลกับชุมชน ทั้งผู้ปกครอง ผู้นำชุมชนที่นักเรียนอาศัยอยู่ ทำให้ทั้งอาจารย์และชุมชน ได้มองเห็นปัญหาร่วมกันและพยายามช่วยเหลือกันหาแนวทางแก้ไขปัญหาของนักเรียน ทั้งๆ ที่ในระยะแรก ทั้งผู้ปกครองมองว่าเป็นหน้าที่ของครูในโรงเรียน และฝ่ายโรงเรียน คณะอาจารย์ก็มองว่าเป็นหน้าที่ของพ่อ แม่ ที่จะต้องรับผิดชอบ หลังจากได้ทำ Focus group แล้ว ทั้งผู้นำชุมชนและผู้ปกครองมีข้อเสนอแนะแนวทางร่วมกัน คือ ต้องทั้งสองฝ่ายที่จะต้องมีกิจกรรมร่วมกัน ซึ่งกระบวนการวิจัยแบบมีส่วนร่วม แสดงให้เห็นว่าการได้มีการพบปะพูดคุยกัน ทำให้ได้มีการปรับแนวคิด และสร้างความตระหนักและความรับผิดชอบร่วมกันการวิเคราะห์ข้อมูล มีข้อมูลจากการสัมภาษณ์และการทำกลุ่มสนทนา แต่การวิเคราะห์เนื้อหาเพื่อนำเสนอเป็นรายงานการศึกษาครั้งนี้ เป็นปัญหาสำหรับนักวิจัย เนื่องจากผู้วิจัยขาดประสบการณ์ การวิเคราะห์เนื้อหา ทำให้โครงการล่าช้ากว่ากำหนดข้อเสนอแนะกระบวนการวิจัยแบบมีส่วนร่วม ต้องการเวลาในการพัฒนากระบวนการปรับแนวคิดของผู้มีส่วนรับผิดชอบในการแก้ปัญหา จำเป็นต้องให้การสนับสนุนทั้งเวลา เงินทุน ของทั้งหน่วยงานที่รับผิดชอบและแหล่งเงินทุนปัญหานักเรียนกลุ่มเสี่ยงเป็นปัญหาที่รุนแรงเพิ่มขึ้น จำเป็นต้องขยายผลการศึกษาในระยะแรกนี้นำไปสู่การทำวิจัยในระยะที่สอง ที่เป็นการปฏิบัติตามแนวทางที่ได้จากการวิเคราะห์สถานการณ์ การสนับสนุนทุนวิจัยในระยะที่สอง ควรให้เร่งดำเนินการต่อไป