บทบาทขององค์กรพัฒนาเอกชนในการปฏิรูประบบสุขภาพ

Abstract

การศึกษาเรื่องนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดและบทบาทเกี่ยวกับการปฏิรูประบบสุขภาพขององค์กรพัฒนาเอกชน โดยศึกษาเครือข่ายขององค์กรพัฒนาเอกชนที่ดำเนินกิจกรรมด้านการพัฒนาชุมชน พัฒนากลุ่มเป้าหมายเฉพาะหรือพัฒนาสังคมโดยส่วนรวม โดยการจัดกลุ่มเสวนา (Focus Group Discussion) ศึกษากรณีตัวอย่างองค์กรพัฒนาเอกชน 6 กรณี โดยวิธีการศึกษาเฉพาะกรณี (Case Study) และศึกษานักคิดที่มีบทบาทในองค์กรพัฒนาเอกชนที่เกี่ยวข้องกับระบบสุขภาพ จำนวน 14 คน โดยการสัมภาษณ์ระดับลึก (In depth Interview) ผลการศึกษาพบว่า ในทัศนะขององค์กรพัฒนาเอกชน ปัญหาสาธารณสุขเกิดจากนโยบายการพัฒนาประเทศที่เน้นเฉพาะการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ ระบบบริการสุขภาพและสาธารณสุข เป็นระบบที่รับมาจากตะวันตกที่เน้นกำไรเป็นหลัก การผลิตและพัฒนากำลังคนดำเนินตามระบบการศึกษาแบบตะวันตก ซึ่งเน้นประโยชน์ส่วนตน ติดยึดกับกรอบการบริหารราชการ กฎหมายเกี่ยวกับสุขภาพถูกครอบงำด้วยการแพทย์แผนตะวันตก นโยบายด้านสาธารณสุขของรัฐ ได้รับอิทธิพลจากธุรกิจเอกชน รัฐบริหารงานสุขภาพแบบรวมศูนย์ เน้นการรักษามากกว่าการป้องกัน มีวิธีคิดและทำงานแบบแยกส่วน อาศัยแบบแผนเพียงแบบแผนเดียว ในการแก้ปัญหาสุขภาพทั่วประเทศ องค์กรพัฒนาเอกชน ได้ดำเนินการแก้ไขป้องกันปัญหาสุขภาพและสาธารณสุขในลักษณะต่างๆ ซึ่งถือว่าเป็นบทบาทในการปฏิรูประบบสาธารณสุข คือ การเตรียมความพร้อมให้แก่ภาคประชาชน การส่งเสริมองค์กรชุมชน การค้นคว้าพัฒนาและฟื้นฟูความรู้และเทคโนโลยีที่เกี่ยวกับสุขภาพ โดยเฉพาะในส่วนของสมุนไพร และการนวดไทย หรือการแพทย์พหุลักษณ์ การคุ้มครองผู้บริโภค และการเชื่อมร้อยพลังทางสังคม เพื่อแก้ปัญหาต่างๆ ที่เกี่ยวกับสุขภาพ องค์กรพัฒนาเอกชน มีความเห็นว่า การปฏิรูประบบสุขภาพของรัฐบาล ให้ความสำคัญกับการปฏิรูปเชิงสถาบัน/องค์กร ส่วนองค์กรพัฒนาเอกชน มองว่าการพัฒนาคนและการสร้างศักยภาพในการพึ่งตนเองในด้านสุขภาพของประชาชน รวมไปถึงการพิทักษ์สิทธิผู้บริโภค เป็นหัวใจสำคัญในการดำเนินงาน ซึ่งถือว่าเป็นความคิดทางเลือกต่อความคิดกระแสหลัก แม้จะถูกคาดหวังให้เป็นภาคีหนึ่งในการปฏิรูประบบสุขภาพ แต่องค์กรพัฒนาเอกชนไม่สู้จะให้ความสำคัญต่อการปฏิรูประบบสุขภาพในความหมายของรัฐมากนัก ข้อเสนอขององค์กรพัฒนาเอกชนต่อการปฏิรูประบบสุขภาพ คือ เป้าหมายของการปฏิรูปสุขภาพ ควรอยู่ที่การทำให้ประชาชนทุกกลุ่มมีสุขภาพดีและสามารถพึ่งตนเองได้ เข้าถึงบริการสุขภาพของรัฐอย่างเท่าเทียม และรัฐควรมีบทบาทในการส่งเสริมการมีส่วนร่วม กระจายอำนาจ ปรับเปลี่ยนวิธีคิด ส่งเสริมการแพทย์พหุลักษณ์ การพึ่งตนเองและปรับเปลี่ยนนโยบายและกฎหมาย