บัญชีรายจ่ายสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. 2539 และ 2541

Abstract

บัญชีรายจ่ายสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2539 และ 2541วัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาระบบบัญชีรายจ่ายสุขภาพ-แห่งชาติให้มีความน่าเชื่อถือมากขึ้น มีการกำหนดคำนิยามรายจ่ายสุขภาพและพัฒนาคู่มือระเบียบวิธีการ-เก็บข้อมูล การประมาณการรายจ่ายสุขภาพที่จ่ายโดยแหล่งการคลังสูงสุด (Ultimate Source of Finance) ทั้ง 5 แหล่งไปยัง Financing Agencies 12 แห่ง โดยเป็นภาครัฐบาลบาล 7 แห่ง และภาคเอกชน 5 แห่ง และเกณฑ์การกระจายรายจ่ายสุขภาพ ที่ Financing Agencies จ่ายต่อไปยังประเภทสถานพยาบาลและประเภทของกิจกรรม ผลจากการวิจัยของ NHA1 พบว่า รายจ่ายสุขภาพในปีงบประมาณ พ.ศ. 2537 เป็นจำนวนทั้งสิ้น 128,305.11 ล้านบาท เป็นการจ่ายจากภาครัฐบาลบาลร้อยละ 48.8 และภาคเอกชนร้อยละ 51.2 ซึ่งเป็นรายจ่ายเพื่อการอุปโภคบริโภคจำนวนทั้งสิ้น 107,876 ล้านบาท หรือคิดเป็นร้อยละ 3.0 ของ GDP ในขณะที่รายงานรายจ่ายเพื่อการอุปโภคบริโภคของ สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติในปีงบประมาณเดียวกัน มีมูลค่า 180,516 ล้านบาท หรือคิดเป็นร้อยละ 5.01 ของ GDP ซึ่งมีความแตกต่างกันถึง 72,648.42 ล้านบาท จากผลการศึกษา NHA2 พบว่า รายจ่ายสุขภาพประชาชาติไทยเมื่อเทียบกับผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นโดยตลอด โดยอัตราการเพิ่มของรายจ่ายสุขภาพในปี พ.ศ. 2539 นั้นเพิ่มมากกว่าอัตราการเพิ่มของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ ในขณะที่รายจ่ายสุขภาพจริงในปี พ.ศ. 2541 นั้นมีอัตราลดลงแต่ลดน้อยกว่าผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศจริง ทำให้สัดส่วนต่อผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศยังคงเพิ่มขึ้นแต่ในสัดส่วนที่ลดลง การลดลงของรายจ่ายจริงด้านสุขภาพในปี พ.ศ. 2541 นั้นเป็นผลกระทบจากภาวะวิกฤติ-ด้านเศรษฐกิจ และเป็นการลดลงของรายจ่ายภาคเอกชนเป็นหลัก (รายจ่ายจริงภาคเอกชนลดลงร้อยละ 21) โดยที่รายจ่ายภาครัฐบาลยังคงเพิ่มขึ้น (ร้อยละ 10) มีผลให้สัดส่วนรายจ่ายด้านสุขภาพของภาครัฐบาลเพิ่มขึ้นเป็นลำดับ รายจ่ายของภาคเอกชนนั้นเป็นไปเพื่อบริการส่วนบุคคลด้านการรักษาพยาบาล โดยเฉพาะบริการในสถานพยาบาลทั้งบริการผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยใน การลดลงของรายจ่ายภาคเอกชนในบริการทั้งสองนั้นเป็นการลดการใช้บริการของสถานพยาบาลภาครัฐบาลและเอกชน แต่ลดลงในการใช้บริการเอกชนมากกว่า ในขณะที่มีการพึ่งตนเองโดยการซื้อยารับประทานเองและการใช้บริการอื่น ๆ ด้านวิชาชีพทดแทน ในภาวะ-วิกฤตเศรษฐกิจนับว่าภาครัฐบาลมีบทบาทสำคัญในการปกป้องประชาชนในการเข้าถึงบริการ ดังจะเห็นได้จากรายจ่ายของภาครัฐบาลในบริการส่วนบุคคลด้านรักษาพยาบาลยังคงเพิ่มขึ้น ทั้งในบริการผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยใน แสดงว่ามีการโยกการใช้บริการของประชาชนจากสถานพยาบาลเอกชนมายังสถานพยาบาล-ภาครัฐบาลมากขึ้น ในขณะที่ครัวเรือนจ่ายเองน้อยลง แม้รายจ่ายรวมของภาครัฐบาลจะเพิ่มขึ้นแต่ลดลงในบริการด้านการควบคุมโรค และการส่งเสริมสุขภาพ มีผลให้รายจ่ายจริงต่อหัวสำหรับในบริการทั้งสองนั้นลดลงถึงร้อยละ 35 และ15 ตามลำดับ แสดงว่าในช่วงที่มีภาวะวิกฤตเศรษฐกิจและมีงบประมาณจำกัด บริการด้าน-รักษาพยาบาล เพื่อเป็นการแก้ปัญหาการเจ็บป่วยที่เกิดขึ้นเฉพาะหน้า ได้รับความสำคัญในการปกป้องมากกว่าบริการเพื่อการส่งเสริมสุขภาพ ป้องกันโรค ซึ่งเป็นการลงทุนด้านสุขภาพและหวังผลในระยะยาว ถึงแม้ว่าจะให้ผลตอบแทนด้านสุขภาพที่คุ้มค่ากว่าก็ตามกล่าวโดยสรุป การจัดทำและใช้งานระบบบัญชีสุขภาพแห่งชาติอย่างยั่งยืนเพื่อการพัฒนานโยบายและแผนสาธารณสุข จัดเป็นวัตถุประสงค์หลักของชาติ การที่มีโครงสร้างระบบบัญชีแห่งชาติที่มั่นคงทำให้สามารถเห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างทรัพยากร การบริการ และผู้จ่ายเงินเพื่อบริการสาธารณสุข นอกจากนี้ยังสามารถใช้เพื่อการเปรียบเทียบในระดับนานาชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับประเทศที่เป็นสมาชิก OECD ได้เป็นอย่างดี