การศึกษาทบทวนสถานการณ์ธรรมาภิบาลระบบสุขภาพ

Abstract

ด้วยเป้าหมายหลักของการพัฒนาระบบสุขภาพไทย คือ การมีธรรมภิบาลในการจัดระบบสุขภาพให้สมดุลและยั่งยืน เพื่อให้ประชาชนมีสุขภาพแข็งแรงและมีสุขภาวะที่ดี ดังนั้นจึงต้องทราบถึงสถานการณ์ปัจจุบันของธรรมภิบาลระบบสุขภาพ จุดประสงค์ของงานวิจัยนี้คือการทบทวนวรรณกรรมทางวิชาการที่เกี่ยวข้องทั้งหมด วิเคราะห์ปัญหา อุปสรรคและวางแนวทางการศึกษา ในการศึกษาได้แบ่งธรรมาภิบาลสุขภาพเป็น 10 องค์ประกอบ คือ หลักนิติธรรม หลักคุณธรรม หลักความโปร่งใส หลักความมีส่วนร่วม หลักสำนึกรับผิดชอบ หลักความคุ้มค่า การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ การพัฒนาองค์เรียนรู้ การบริหารจัดการและเทคโนโลยีสารสนเทศ พิจารณาทั้งระบบมหภาคและจุลภาคและพิจารณาบริการสาธารณสุขเป็นกระบวนการตั้งแต่การนำเข้า กระบวนการบริการ ผลผลิตและผลลัพธ์ซึ่งอยู่ภายใต้สภาพแวดล้อมทางเศรษฐกิจ สังคมและการเมือง รวมทั้งผู้ที่มีบทบาท (actor) ในขบวนการทั้งหมด จากการทบทวนพบว่า ยังมีปัญหาในทุกองค์ประกอบของธรรมาภิบาล ดังนั้น ถ้ามีการแก้ปัญหาในองค์ประกอบธรรมาภิบาลดังกล่าวจะนำมาซึ่งผลผลิต คือ มีบริการที่มีคุณภาพเพียงพอ ประชาชนมีความพึงพอใจและมีผลลัพธ์คือ การมีสุขภาพแข็งแรงและการมีสุขภาวะที่ดีของประชาชนอย่างยั่งยืน จากการศึกษาธรรมาภิบาลในระบบสุขภาพทั้งในและนอกประเทศ พบว่าธรรมาภิบาลเป็นปัจจัยหนึ่งของระบบสุขภาพในการนำมาใช้ต้องปรับให้เหมาะสมและควรใช้ในทุกระดับ รวมทั้งสามารถตรวจสอบได้ ปัญหาที่พบในการทบทวนการศึกษาธรรมาภิบาลในระบบสุขภาพของไทยคือ ยังขาดงานวิจัยอย่างมาก โดยเฉพาะงานวิจัยเชิงคุณภาพและการศึกษาเปรียบเทียบกับต่างประเทศ