การศึกษาสรุปบทเรียนและติดตามผล เพื่อพัฒนาระบบการถ่ายโอนสถานีอนามัยไปองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

Abstract

การศึกษาวิจัยครั้งนี้ใช้วิธีการศึกษาผสมผสานทั้งเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ โดยการศึกษาครั้งนี้ เน้นเชิงคุณภาพโดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาความรู้ความเข้าใจกระบวนการการจัดตั้งกลไก ติดตามผลผลิตผลที่เกิดขึ้นวิเคราะห์และสรุปบทเรียนจัดทําข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย กลไก โครงสร้างในการถ่ายโอนสถานีอนามัยไปยังองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น การศึกษาวิจัยได้เริ่มดําเนินการตั้งแต่เดือนกันยายน 2550 ถึงเดือนตุลาคม 2551 ผลการศึกษาวิจัยพบว่า กลไกและกระบวนการในการดําเนินการถ่ายโอนสถานีอนามัยไปยังองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทุกพื้นที่ที่ถ่ายโอนได้ผ่านกลไกและกระบวนการภายใต้หลักการหลักเกณฑ์ เงื่อนไขต่างๆ ทั้งนี้ยังติดขัดในเรื่องระยะเวลาที่กระชั้นชิด การสื่อสารกับพื้นที่ทุกระดับ ด้านผลผลิต (Product) พบว่า การถ่ายโอนสถานีอนามัยมี 4 รูปแบบ ได้แก่ รูปแบบที่ 1 ถ่ายโอนสถานีอนามัยและบุคลากรมาทั้งหมด รูปแบบที่ 2 ถ่ายโอนสถานีอนามัยมาทั้งหมด บุคลากรมาบางส่วน รูปแบบที่ 3 ถ่ายโอนสถานีอนามัยมาบางแห่ง บุคลากรมาทั้งหมด และรูปแบบที่ 4 ถ่ายโอนสถานีอนามัยและบุคลากรมาบางส่วน แต่ละรูปแบบมีผลให้การตั้งรับการบริหารจัดการงาน เงิน คน วัสดุแตกต่างกัน ผลที่เกิดขึ้น(Output) พบว่า ด้านแนวคิดและกระบวนทัศน์ที่เกี่ยวข้องกับการกระจายอํานาจด้านสุขภาพสู่ท้องถิ่นมีคุณค่าความสําคัญ และมีผลต่อการถ่ายโอนเป็นไปได้อย่างราบรื่นเกิดการมีส่วนร่วม มีการประสานงานกับเครือข่ายสุขภาพอย่างต่อเนื่อง ด้านนโยบาย ยุทธศาสตร์ในพื้นที่มีการวางกลยุทธ์ที่เน้นการสร้างระบบบริการที่เป็นธรรม เร่งสร้างงานเชิงรุกร่วมกับการปรับปรุงนโยบาย ยุทธศาสตร์และแผนกิจกรรมด้านสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อมควบคู่กับการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน และด้านการบริหารจัดการงาน เงิน บุคลากร ทรัพย์สิน วัสดุ ยาและเวชภัณฑ์ไม่ราบรื่นนัก เนื่องจากยังมีความไม่ชัดเจนในกฎระเบียบ ทั้งนี้ปัจจัยที่ช่วยหนุนเสริมให้การถ่ายโอนสถานีอนามัยเป็นไปได้ด้วยดีคือ ความร่วมมือเดิมในการทํางานด้านสุขภาพร่วมกัน ความเป็นผู้นํา มีวิสัยทัศน์ และความสามารถในการบริหารจัดการของฝ่ายบริหารองค์กรท้องถิ่น ปัญหาอุปสรรคที่เกิดขึ้นจากการถ่ายโอนสถานีอนามัยส่วนใหญ่เป็นเรื่องระเบียบของกระทรวงสาธารณสุขและมหาดไทยที่ต้องมีการปรับเข้าหากันในการบริหารจัดการ ข้อเสนอแนะการถ่ายโอนสถานีอนามัยไปยังองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ระดับนโยบายต่อคณะกรรมการกระจายอํานาจแห่งชาติ กระทรวงสาธารณสุข และมหาดไทย ควรมีนโยบายที่ชัดเจน มีเอกภาพ มีการจัดตั้งศูนย์ประสานงานการถ่ายโอนสถานีอนามัยให้หน่วยงานกลาง จัดทําสื่อประชาสัมพันธ์เผยแพร่สู่สาธารณะในช่วงเตรียมความพร้อมที่เน้นคุณค่า อุดมการณ์ และผลดีของการกระจายอํานาจด้านสุขภาพสู้ท้องถิ่น ระดับจังหวัดและอําเภอในการสนับสนุนการถ่ายโอนสถานีอนามัย ควรมีการจัดตั้งกลไกทางวิชาการที่มีส่วนร่วมจากทุกฝ่าย เพื่อติดตามหนุนเสริมกระบวนการชี้แจงสร้างความเข้าใจแก่ทุกฝ่ายอย่างเพียงพอระหว่างและหลังการถ่ายโอนควรมีการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน ระดับพื้นที่ต่อองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและสถานีอนามัย การตัดสินใจในการถ่ายโอน การสนับสนุนการจัดทําแผนพัฒนาสุขภาพควรเน้นการมีส่วนร่วมจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องตั้งแต่ระดับองค์กรท้องถิ่นจนถึงภาคประชาชน