สถานการณ์ปัญหามลพิษและผลกระทบทางสุขภาพของประชาชน แนวทางการดำเนินงานของรัฐและข้อเสนอต่อการแก้ไขปัญหา กรณีพื้นที่อุตสาหกรรม อำเภอเมืองและอำเภอบ้านฉาง จังหวัดระยอง

Abstract

มาบตาพุดเป็นพื้นที่อุตสาหกรรมซึ่งเป็นที่รู้จักกันดีในสังคมไทย ทั้งในแง่ของขนาดพื้นที่ ซึ่งถือได้ว่าเป็นนิคมอุตสาหกรรมที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย และในแง่ของมลพิษที่ส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อชุมชนที่อยู่รอบข้าง ในปีพ.ศ. 2540 สังคมไทยได้รับทราบถึงความรุนแรงของมลพิษจากอุตสาหกรรม จากกรณีของครูและนักเรียนโรงเรียนมาบตาพุดพันพิทยาคารที่ต้องปิดปากปิดจมูกในช่วงเวลาเรียน และบางคนยังต้องเข้ารับการรักษาพยาบาลฉุกเฉิน ซึ่งในที่สุดโรงเรียนดังกล่าวก็ต้องย้ายออกจากพื้นที่เดิมเพื่อหนีมลพิษอุตสาหกรรม อย่างไรก็ตาม ภายหลังการย้ายโรงเรียนดังกล่าว ความเป็นไปของพื้นที่มาบตาพุดกลับไม่ได้รับความสนใจจากรัฐบาลและสังคมไทยเท่าที่ควร ทั้งที่ในความเป็นจริงแล้ว ประชาชนในพื้นที่มาบตาพุดและบริเวณใกล้เคียงยังต้องแบกรับภาวะมลพิษและโรคภัยไข้เจ็บ อันมีสาเหตุมาจากการพัฒนาอุตสาหกรรมอย่างต่อเนื่อง และมีทีท่าว่าจะรุนแรงยิ่งขึ้นทุกวัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ยุทธศาสตร์การพัฒนาอุตสาหกรรมปิโตรเคมีระยะที่ 3 (พ.ศ. 2547 – พ.ศ. 2561) ของรัฐบาล พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร กำลังจะกลายเป็นการซ้ำเติมภาวะมลพิษที่รุมเร้าชาวมาบตาพุดและชาวเมืองระยองให้เลวร้ายลงเรื่อยๆ รายงานฉบับนี้จึงมีจุดมุ่งหมายเพื่อนำเสนอข้อมูลล่าสุดเกี่ยวกับสถานการณ์ปัญหามลพิษและผลกระทบทางสุขภาพในพื้นที่ และให้ข้อเสนอแนะเกี่ยวกับแนวทางการจัดการปัญหาผลกระทบในส่วนที่สามเป็นการประมวลแนวทางการดำเนินงานทั้งหมดของภาครัฐในปัจจุบัน เพื่อวิเคราะห์ปัญหาและประสิทธิภาพในการแก้ไขและป้องกันปัญหาต่างๆ โดยมีการสรุปเนื้อหาและข้อเสนอต่อรัฐบาลไว้ในส่วนที่ห้า