ภาระและระบบการดูแลโรคหลอดเลือดส่วนปลาย (ต่อเนื่องปีที่ 2)

Abstract

จุดประสงค์: จากการศึกษาของกลุ่มวิจัยในอดีตพบว่าผู้ป่วยเบาหวานที่เป็นโรคหลอดเลือดแดงที่ขาตีบตัน หรือโรคหลอดเลือดแดงส่วนปลาย (peripheral artery disease-PAD) มีโอกาสเสียชีวิตสูงมากถึง 56.5% ในระยะเวลา 3 ปี กลุ่มวิจัยจึงมีความประสงค์ค้นหาอุบัติการณ์และปัจจัยเสี่ยงในการติดตามผู้ป่วยกลุ่มนี้เป็นเวลา 3 ปี ในรายงานฉบับนี้เป็นรายงานผลการศึกษาปีที่ 2 (ติดตามผู้ป่วย 18 เดือน) ซึ่งมุ่งเน้นการแสดงอุบัติการณ์และปัจจัยเสี่ยงต่อการเสียชีวิตและการเกิด myocardial infarction, stroke และภาวะหลอดเลือดแดงส่วนปลายที่แย่ลง รวมถึงศึกษานี้จะได้ประเมินการดูแลปัจจัยเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดแข็ง (atherosclerosis) ซึ่งเป็นสาเหตุของ PAD ของผู้ป่วยในกลุ่มนี้

วิธีการศึกษา: ผู้ป่วยเบาหวานจำนวน 500 คนที่เป็นโรค PAD จากโรงพยาบาลใน 3 จังหวัด โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ โรงพยาบาลลำพูนและโรงพยาบาลเชียงรายประชานุเคราะห์ ได้รับการติดตามตั้งแต่เดือนมิถุนายน 2557- กรกฎาคม 2559 เพื่อศึกษาอุบัติการณ์การเกิดโรคหลอดเลือดรุนแรงและการเสียชีวิต (major adverse cardiovascular event-MACE) ซึ่งประกอบด้วยการเสียชีวิตและการเกิด myocardial infarction, stroke และภาวะหลอดเลือดแดงส่วนปลายที่แย่ลง โดยรายงานจะแสดงอุบัติการณ์เป็นร้อยละและได้ศึกษาวิเคราะห์ปัจจัยเสี่ยงโดยใช้สถิติ Cox regression การศึกษานี้ได้ประเมินการรักษาในด้านอัตราการควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่อโรคหลอดลือดแข็ง ได้วิเคราะห์เทียบกับเป้าหมายที่แนะนำโดยเกณฑ์ของ American Heart Association (AHA) และราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทยโดยแสดงเป็นร้อยละ

ผลการศึกษา: ได้ตรวจผู้ป่วยทั้งหมด 500 คนใน 3 โรงพยาบาล พบว่าอุบัติการณ์ของ MACE คือ 95 เหตุการณ์ (19%) จากการติดตามมา 18 เดือน โดยอุบัติการณ์ MACE นี้สัมพันธ์กับผู้ป่วยมีประวัติโรคไตเรื้อรัง (Hazard ratio (HR) 2.32, 95% confidence interval (95% CI) 1.41-3.80) ประวัติ gangrene หรือแผลเรื้อรังที่ขา (HR 3.03, 95%CI 1.82-5.06) ประวัติได้รับการผ่าตัด aorta (HR 24.07, 95%CI 5.28-109.71) ประวัติได้รับยา clopidogrel (HR 2.16, 95%CI 1.13-4.12), ประวัติได้รับยา warfarin (HR 3.24, 95%CI 1.50-7.02) และ ประวัติการได้ยา sulfonylurea (HR 0.44, 95%CI 0.24-0.83) แต่สังเกตว่าปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดหลอดเลือดแข็งที่ 18 เดือนพบอัตราการควบคุมเกินครึ่งมีเพียง diastolic blood pressure (73.10%) กับการหยุดสูบบุหรี่ (91.83%)

สรุป: อุบัติการณ์การเกิด MACE ในระยะเวลา 18 เดือนพบ 19% โดย MACE จะเกิดบ่อยสัมพันธ์กับประวัติผู้ป่วยมี gangrene, chronic ulcer มีประวัติไตวายเรื้อรังและได้รับยา clopidogrel และ warfarin แพทย์พยาบาลควรใส่ใจในผู้ป่วยกลุ่มนี้ในการรักษาด้านการควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่อหลอดเลือดแดงแข็งอย่างเข้มข้น