การพัฒนาวิธีการใหม่สำหรับตรวจหาแอคติวิตี้ของเอนไซม์โปรตีเอส และอินทิเกรส ของเอชไอวี-1 เพื่อประยุกต์ใช้ในการควบคุมระดับยา และการค้นหายาใหม่

Abstract

โรคเอดส์ยังคงเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สาคัญของประเทศไทย ปัจจุบันการรักษาโรคเอดส์จะใช้สูตรยาต้านไวรัสที่เรียกว่า highly active retroviral therapy หรือ HAART โดยสูตรยาดังกล่าวสามารถยับยั้งการเพิ่มจำนวนของไวรัส และช่วยรักษาระดับของเซลล์ CD4+ lymphocyte ไม่ให้ลดลง การได้รับยาต้านไวรัสอย่างสม่ำเสมอทำให้สามารถควบคุมปริมาณไวรัสให้อยู่ในระดับที่ผู้ป่วยสามารถดำรงชีวิตได้อย่างปกติ แต่ในทางตรงกันข้ามหากผู้ติดเชื้อมีการรับประทานยาที่ไม่สม่ำเสมอก็จะก่อให้เกิดการกลายพันธุ์ของเชื้อไวรัส และจำเป็นต้องเปลี่ยนสูตรยาใหม่ ซึ่งจะทำให้มีต้นทุนในการรักษาที่เพิ่มขึ้น ดังนั้น การตรวจหาระดับยาและการคัดสรรหาตัวยาต้านไวรัสตัวใหม่ที่มีประสิทธิภาพในการรักษาที่ดีจะเป็นหนทางหนึ่งที่จะช่วยทำให้การรักษามีประสิทธิภาพมากขึ้น ดังนั้นวัตถุประสงค์หลักของการทำวิจัยนี้คือ การมุ่งเน้นที่จะสร้างชุดตรวจสอบคุณภาพของยาต้านไวรัสในกลุ่ม protease inhibitor และ integrase inhibitor แบบ in vitro biological activities ซึ่งยังไม่มีรายงานมาก่อน ในรูปแบบ high-throughput assay โดยจะนำไปตรวจพยากรณ์ระดับยา protease inhibitor ชนิดต่างๆ ในกระแสเลือดด้วยหลักการอิมมูโนโครมาโทกราฟีที่เข้าถึงได้ง่าย และไม่ต้องเปลี่ยนชุดตรวจเมื่อเปลี่ยนตัวยา อีกทั้งยังสามารถอ่านผลทดสอบได้ด้วยตาเปล่า ทั้งนี้เพื่อติดตามความสม่ำเสมอในการรับประทานยา (drug adherence) ในขณะที่ชุดตรวจหา integrase activity แบบใหม่จะสามารถทำได้ง่ายด้วยเทคนิคเรียลไทม์พีซีอาร์โดยไม่จำเป็นต้องใช้สารรังสีตามที่เคยที่ใช้กันในอดีต ทำให้ลดปัญหาเรื่องการกำจัดขยะรังสีซึ่งมีอันตรายต่อคนและสิ่งแวดล้อม โดยผู้วิจัยหวังว่าจะนำชุดตรวจหา protease activity และ integrase activity อย่างง่ายนี้ไปประยุกต์ใช้ในการตรวจคัดกรองหายา หรือสมุนไพรตัวใหม่ๆ ที่มีฤทธิ์ยับยั้งเอชไอวีโปรตีเอสและอินทิเกรสที่เหมาะกับไวรัสสายพันธุ์ต่างๆ ของผู้ติดเชื้อในอนาคต ซึ่งองค์ความรู้นี้จะนำไปสู่การค้นพบยาใหม่ที่ถูกคิดค้นโดยคนไทย รวมไปถึงอาจจะสามารถลดการนำเข้าของยาใหม่ และจะนำไปสู่การลดอัตราการเกิดโรคอุบัติใหม่ได้ในอนาคต