การปฏิรูปความมั่นคงด้านยาและเวชภัณฑ์ของประเทศไทย

Abstract

ประเทศไทยยังขาดระบบการบริหารจัดการยาและเวชภัณฑ์ในภาวะฉุกเฉินที่มีประสิทธิภาพและต้องพึ่งพาการนำเข้าจากต่างประเทศและมีแนวโน้มที่สูงขึ้น พึ่งพาตนเองได้น้อย ดังนั้นงานวิจัยชิ้นนี้จึงมีวัตถุประสงค์ เพื่อเสนอแนะแนวทางการปฏิรูปการบริหารจัดการยาและเวชภัณฑ์ของประเทศที่เหมาะสม ทั้งในสภาวะปกติและในสถานการณ์ฉุกเฉิน โดยที่งานวิจัยชิ้นนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลโดยใช้กระบวนการจัดสนทนากลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ทบทวนวรรณกรรมทั้งในและต่างประเทศ การสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้เชี่ยวชาญและการทำเทคนิคเดลฟายเพื่อรวบรวมความคิดเห็นของผู้เชี่ยวชาญและหาข้อสรุปร่วมกัน ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่า การปฏิรูประบบให้เกิดความมั่งคงด้านยาและเวชภัณฑ์ จะต้องปฏิรูปประเด็นสำคัญ ดังนี้ 1) ปฏิรูประบบบริหารจัดการยาและเวชภัณฑ์ในสถานการณ์ฉุกเฉินด้านสาธารณสุขด้วยการจัดทำแผนแม่บทแห่งชาติและให้กองสาธารณสุขฉุกเฉิน สำนักงานปลัดประทรวงสาธารณสุข เป็นหน่วยงานประสานกลาง บูรณาการความร่วมมือกับหน่วยงานอื่นๆ ที่มีการสำรองยาและเวชภัณฑ์ ให้ศูนย์เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเป็นหน่วยงานรับผิดชอบหลักในการปฏิรูประบบสารสนเทศด้านการบริหารจัดการยาและเวชภัณฑ์ในสถานการณ์ฉุกเฉินให้มีประสิทธิภาพ การจัดทำกรอบรายการยาและเวชภัณฑ์ รูปแบบการสำรอง โดยใช้เทคนิคการวางแผนด้วยสถานการณ์ (Scenario Planning) รองรับภัยพิบัติที่มีความรุนแรงในระดับสูงขึ้นและมีโอกาสเกิด รวมทั้งการพัฒนากฎหมายฉบับใหม่ขึ้นมาเป็นการเฉพาะ เพื่อลดอุปสรรคในการบริหารจัดการยาและเวชภัณฑ์ในสถานการณ์ฉุกเฉิน 2) ปฏิรูปการพึ่งพาตนเองด้านยาและเวชภัณฑ์ ด้วยการปรับโครงสร้างและบทบาทของหน่วยงานหรือองค์กรอิสระที่รับผิดชอบในการขับเคลื่อนการพัฒนาอุตสาหกรรมยาและเวชภัณฑ์ที่มีอยู่ ให้มีบทบาทภารกิจที่มีความจำเพาะด้านยาและเวชภัณฑ์ รวมทั้งดำเนินมาตรการอย่างครบวงจรตลอดห่วงโซ่อุปทาน นอกจากนั้น ต้องปรับเปลี่ยนระบบการบริหารงบประมาณและการสร้างเอกภาพในการทำงานระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ปรับลดขอบเขตของสิทธิผูกขาดการจำหน่ายขององค์การเภสัชกรรมและหน่วยงานของรัฐ ให้มีความเป็นธรรมต่อผู้ผลิตภาคเอกชนมากขึ้น รวมทั้งเพิ่มการสนับสนุนภาคอุตสาหกรรมยาและเวชภัณฑ์ ในด้านงบประมาณที่จะใช้ในการลงทุนเพื่อการวิจัยพัฒนาและพัฒนากระบวนการผลิต