การออกแบบสภาพแวดล้อมสถานพยาบาลให้เอื้อต่อการเยียวยา ปีที่ 3

Abstract

โครงการวิจัยเรื่องการออกแบบสภาพแวดล้อมสถานพยาบาลให้เอื้อต่อการเยียวยา มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อสำรวจสภาพของสิ่งแวดล้อมและศึกษารูปแบบการออกแบบโครงสร้าง/ภูมิสถาปัตยกรรมที่ส่งเสริมคุณภาพและความปลอดภัยของผู้รับบริการ โดยออกแบบชุดรูปแบบการประเมินคุณภาพสิ่งแวดล้อม (Assessment Tool) และพัฒนาต้นแบบ (model) สถานพยาบาลตามแนวคิดสิ่งแวดล้อมเพื่อการเยียวยา ซึ่งเป็นโครงการวิจัยต่อเนื่อง 3 ปี การวิจัยปีที่ 1 ได้ออกแบบและพัฒนาเครื่องมือประเมินคุณภาพสิ่งแวดล้อมเพื่อการเยียวยา ผ่านการเก็บข้อมูลในโรงพยาบาลที่เข้าร่วมโครงการปีแรก 8 แห่ง และนำเครื่องมือประเมินที่ได้ลงพื้นที่ใช้งานในปีที่สอง โดยให้โรงพยาบาลที่เข้าร่วมโครงการพัฒนาพื้นที่ในหน่วยงานที่มีศักยภาพและเก็บข้อมูลทำรายงานผลการวิจัย เพื่อเป็นพื้นที่ต้นแบบในปีที่ 3 โดยผ่านกระบวนการประเมินผลจากงานวิจัยดำเนินการวิจัยโดยการบูรณาการ 3 แนวคิด คือ แนวคิดด้านสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อมและความปลอดภัย (Environmental Sanitation and Safety) แนวคิดการออกแบบสถานพยาบาลแบบอิงหลักฐาน (Evidence-based Healthcare Design) และแนวคิดการออกแบบกับมิติทางสุนทรียภาพและจิตวิญญาณ (Aesthetics and Spirituality) สู่แนวคิดการออกแบบสภาพแวดล้อมสถานพยาบาลให้เอื้อต่อการเยียวยา (Healthcare Healing Environmental Design) ผ่านกระบวนการการลงพื้นที่เก็บข้อมูลโดยใช้เครื่องมือประเมินคุณภาพสิ่งแวดล้อมเพื่อการเยียวยา ผสานกับแบบประเมินประสบการณ์ของผู้รับบริการในการทำงานวิจัย จากผลการวิจัยพบว่า การพัฒนาคุณภาพสิ่งแวดล้อมในสถานพยาบาล ต้องพิจารณาผ่านการประเมิน 5 ด้าน คือ ด้านที่ 1 หน้าที่การใช้งานและความปลอดภัย (Function and Safety) ด้านที่ 2 สุนทรียะและความสุขสบาย (Sense and Comfort) ด้านที่ 3 ปฏิสัมพันธ์และการสนับสนุนทางสังคม (Interaction and Support) ด้านที่ 4 การเสริมพลังและอำนาจการตัดสินใจ (Empowerment and Informed Choice) และด้านที่ 5 คุณค่าและจิตวิญญาณ (Value and spirituality) โดยเมื่อพิจารณาพื้นที่แผนกผู้ป่วยนอก พบการประเมินค่าน้ำหนักองค์ประกอบด้านที่ 1 อยู่ระหว่าง 0.835-0.793 ด้านที่ 2 อยู่ระหว่าง 0.707-0.692 ด้านที่ 3 อยู่ระหว่าง 0.829-0.743 ด้านที่ 4 อยู่ระหว่าง 0.778-0.753 และด้านที่ 5 พบค่าน้ำหนักองค์ประกอบอยู่ที่ 0.541 ทั้งนี้ มีงานวิจัยของโรงพยาบาลที่เข้าร่วมโครงการที่สอดคล้องกับผลที่ได้ เช่น ด้านหน้าที่การใช้งานและความปลอดภัยของโรงพยาบาลแม่สาย เรื่องการลดปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ในพื้นที่ผู้ป่วยนอก ผลการวิจัยจากการจัดสิ่งแวดล้อมในแผนกผู้ป่วยนอกเพื่อลดปริมาณคาร์บอนไดออกไซด์ พบว่ามีความแตกต่างของระดับความเข้มข้นของปริมาณก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในทุกๆ จุดที่วัด อย่างมีนัยสำคัญที่ระดับ 0.05 นอกจากนี้ ยังมีงานวิจัยด้านสิ่งแวดล้อมในหลายประเด็นของ โรงพยาบาลแม่สาย โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชปัว โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสายบุรี โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชหล่มเก่า โรงพยาบาลหนองสองห้องและโรงพยาบาลห้วยพลู โดยประเมินจากค่าคะแนนเฉลี่ยจากประสบการณ์ของผู้รับบริการพบว่าหลังการปรับสภาพแวดล้อมมีค่าสูงกว่าก่อนการปรับสภาพแวดล้อมเพื่อการเยียวยาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 สำหรับการพัฒนาพื้นที่หอผู้ป่วยใน พบการประเมินค่าน้ำหนักองค์ประกอบด้านที่ 1 อยู่ระหว่าง 0.825-0.736 ด้านที่ 2 อยู่ระหว่าง 0.696-0.631 ด้านที่ 3 อยู่ระหว่าง 0.709-0.691 ด้านที่ 4 อยู่ระหว่าง 0.708-0.633 และด้านที่ 5 พบค่าน้ำหนักองค์ประกอบอยู่ระหว่าง 0.888-0.782 โดยมีงานวิจัยที่สอดคล้องกับผลที่ได้ เช่น งานวิจัยด้านหน้าที่การใช้งานและความปลอดภัย โรงพยาบาลรัตนบุรีได้ทำการวิจัยเรื่อง ผลของการปรับสิ่งแวดล้อมต่อการลดความร้อนและการรับรู้ประสบการณ์ของผู้รับบริการ : กรณีศึกษาตึกเวชกรรมฟื้นฟู โดยทำการศึกษาผลกระทบของความร้อนและเปรียบเทียบผลของการปรับสิ่งแวดล้อมต่อการรับรู้ประสบการณ์ของผู้รับบริการ ตึกเวชกรรมฟื้นฟู เปรียบเทียบความแตกต่างรายด้านระหว่างก่อนและหลังการปรับปรุงตึกเวชกรรมฟื้นฟูตามแนวคิดสิ่งแวดล้อมเพื่อการเยียวยา พบว่ามีค่าต่างกันอย่างมีนัยสำคัญที่ระดับ 0.05 นอกจากนี้ งานวิจัยด้านสุนทรียะและความสุขสบาย มีการศึกษาการสัมผัสระดับเสียงและการรับรู้ภาวะเสี่ยงจากการสัมผัสเสียงมีผลกระทบต่อหน่วยบริการผู้ป่วยในชาย โรงพยาบาลชุมพลบุรี ผลการวิจัยพบว่า การปรับเปลี่ยนล้อรถเข็นผู้ป่วยนอนและรถเข็นเครื่องมือบริการทางการแพทย์สามารถลดระดับความดังเสียงลงมากที่สุด ในขณะที่ การศึกษาวิจัยเชิงสำรวจเพื่อศึกษาระดับเสียงของหน่วยบริการผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลแม่สาย เชียงราย โดยศึกษาค่าระดับเสียงของโถงพักคอยแผนกผู้ป่วยนอกหลังการปรับปรุง พบว่า มีค่าระดับเสียงระหว่าง 57.6-84.5 เดซิเบลเอ (dBA) โดยพบแหล่งกำเนิดเสียงจากการสนทนาและเครื่องขยายเสียง ซึ่งเมื่อเทียบค่าระดับเสียงภายในหอผู้ป่วยกับค่าระดับเสียงที่เหมาะสมตามมาตรฐานของ NIOSH และมาตรฐานของกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน ที่ให้ระดับเสียงเฉลี่ยตลอดเวลาการทำงาน (Time Weighted Average-TWA) ไม่เกิน 85 เดซิเบลเอ (dBA) ในระยะเวลาการทำงานที่ได้รับเสียงต่อวันไม่เกิน 8 ชั่วโมง พบว่ามีค่าไม่เกินมาตรฐาน ในขณะที่โรงพยาบาลสมเด็จพระบรมราชินีนาถ ณ อำเภอนาทวี ได้ทำการศึกษาอุณหภูมิของอากาศในหอผู้ป่วยใน พบว่าก่อนและหลังการจัดการระบายอากาศมีอุณหภูมิแตกต่างกันโดยมีอุณหภูมิภายในหอผู้ป่วยต่ำลงอย่างมีนัยสำคัญ การประมวลผลการวิจัยตลอดระยะเวลา 3 ปี นับเป็นการยืนยันแนวคิดทฤษฎีการพัฒนาคุณภาพสิ่งแวดล้อมเพื่อการเยียวยาในสถานพยาบาล 3 แนวคิด ผ่านการประเมินคุณภาพสิ่งแวดล้อม 5 ด้าน โดยโรงพยาบาลสามารถประยุกต์รูปแบบตามบริบทของพื้นที่ที่มีข้อจำจัดไม่เท่ากัน เพื่อให้ตอบโจทย์ด้านสิ่งแวดล้อมเพื่อการเยียวยาตามทฤษฎี 3 แนวคิด 5 ด้าน ของการวิจัยนี้