การรักษาภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องชนิดที่เกิดจากแอนติบอดี้ต่ออินเตอร์เฟอรอนแกมม่าด้วยบอร์ทีโซมิบ : การศึกษานำร่อง

Abstract

ปัจจุบันพบการติดเชื้อมัยโคแบคทีเรียที่ไม่ใช่วัณโรค (Non-Tuberculous Mycobacteria) และเชื้อฉวยโอกาสชนิดแพร่กระจายในผู้ป่วยที่มีการสร้างออโตแอนติบอดี้ต่ออินเตอร์เฟอรอนแกมม่าในระดับสูงเพิ่มมากขึ้น โดยยังไม่มีการรักษาที่จำเพาะต่อภาวะนี้ การให้ยากดภูมิคุ้มกันร่างกายเพื่อลดการสร้างออโตแอนติบอดี้เป็นการรักษาหลักในผู้ป่วยกลุ่มออโตอิมมูนหลายชนิด ทางคณะผู้วิจัยจึงมีเป้าหมายในการศึกษาประสิทธิภาพของยาบอร์ทีโซมิบ (Bortezomib) ในการลดระดับออโตแอนติบอดี้ต่ออินเตอร์เฟอรอนแกมม่า การศึกษานี้เป็นการศึกษานำร่อง Pre และ Post-Intervention Study ในผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่องที่เกิดจากออโตแอนติบอดี้ต่ออินเตอร์เฟอรอนแกมม่ารวม 5 ราย โดยดำเนินการศึกษาวิจัยที่ โรงพยาบาลศิริราช เพื่อศึกษาประสิทธิผลของการให้ยาบอร์ทีโซมิบ ขนาด 1.3 มก./เมตร ของพื้นที่ผิวร่างกาย สัปดาห์ละครั้งรวม 8 ครั้ง และให้ไซโคลฟอสฟาไมด์ (Cyclophosphamide) ในขนาดต่ำ 1 มก./กก./วัน ต่อเนื่องหลังจากให้บอร์ทีโซมิบครบอีก 4 เดือน โดยศึกษาการลดระดับแอนติบอดี้ที่ 8 และ 48 สัปดาห์หลังได้รับยาเปรียบเทียบกับก่อนได้รับยา ผลข้างเคียงที่เกิดขึ้น รวมถึงประเมินลักษณะทางคลินิกของโรค การป้องกันการติดเชื้อซ้ำจนถึง 72 สัปดาห์หลังเริ่มยาและติดตามผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการอื่นๆ เช่น ค่าเม็ดเลือดขาวและระดับ C-Reactive Protein (CRP) หรือ Erythrocyte Sedimentation Rate (ESR) เพื่อช่วยประเมินการกำเริบของโรค ผลการศึกษาพบว่าผู้ป่วย 5 ราย มีอายุเฉลี่ย 46 ปี (ตั้งแต่ 34-53 ปี) เป็นเพศชาย 2 ราย มีการติดเชื้อฉวยโอกาสประมาณ 3-5 ชนิด ก่อนเข้าร่วมโครงการวิจัย หลังได้รับยาบอร์ทีโซมิบ พบว่าผู้ป่วยทั้ง 5 ราย มีระดับแอนติบอดี้เฉลี่ยและค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานที่ 8 สัปดาห์ (3.73 ± 0.72) และ 48 สัปดาห์ (3.74 ± 0.53) ไม่ต่างจากระดับก่อนได้รับยา (3.84 ± 0.49) อย่างมีนัยสำคัญ (p=0.336 และ p=0.555, ตามลำดับ) แม้พบว่าผู้ป่วยไม่มีการติดเชื้อซ้ำในช่วง 6 เดือนแรกของการได้ยา แต่มีการติดเชื้อซ้ำหลังจากนั้น 4 ใน 5 ราย โดยพบการติดเชื้อ 10 ครั้งใน 4 ราย เฉลี่ย 2.5 ครั้งต่อคน ในระยะเวลา 72 สัปดาห์ โดยพบว่าเกิดจากการติดเชื้อ M.Abscessus บ่อยที่สุด (6 ครั้ง) นอกจากนั้นพบการติดเชื้อรา Talaromyces Marneffei รวม 3 ครั้ง ในผู้ป่วย 3 ราย ที่ราว 1 ปีหลังได้รับยาบอร์ทีโซมิบ โดยสรุปการให้ยา Bortezomib ไม่สามารถลดระดับออโตแอนติบอดี้ต่ออินเตอร์เฟอรอนแกมม่าได้ แม้ไม่พบการติดเชื้อซ้ำในช่วง 6 เดือนแรก แต่ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อซ้ำในระยะยาวได้และอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อรา T. Marneffei ในระยะยาว ดังนั้น ควรต้องมีการติดตามประเมินอาการทางคลินิกทั้งการติดเชื้อซ้ำซ้อนและความปลอดภัยในระยะยาวจากการให้ยากดภูมิต้านทานและควรมีการศึกษาเพิ่มเติมถึงชนิดและสูตรของการให้ยาที่เหมาะสมในการรักษาผู้ป่วยที่มีการสร้างออโตแอนติบอดี้ต่ออินเตอร์เฟอรอนแกมม่า