การออกแบบระบบและกลไกในการขับเคลื่อนเขตสุขภาพที่ 6

Abstract

ในช่วงที่ผ่านมาของการขับเคลื่อนให้เกิดเขตสุขภาพนั้น กระทรวงสาธารณสุขได้ดำเนินการสนับสนุนการพัฒนาเขตสุขภาพอย่างต่อเนื่อง อย่างไรก็ตาม การดำเนินการที่ผ่านมามีความไม่คล่องตัวในทางปฏิบัติหลายประการที่ทำให้การดำเนินการตามข้อเสนอการจัดและบริหารจัดการเขตสุขภาพไม่เป็นไปอย่างเต็มที่ตามที่คาดหวัง ทำให้ประเด็นในการพัฒนาสาธารณสุขในลักษณะของเขตสุขภาพเป็นส่วนหนึ่งของแผนยุทธศาสตร์การดำเนินการประจำปีของกระทรวงสาธารณสุขอย่างต่อเนื่อง รวมทั้งประเด็นการพัฒนาเขตสุขภาพยังปรากฏในแผนการปฏิรูปประเทศด้านสาธารณสุขของรัฐบาลอีกด้วย ดังนั้น เพื่อทำให้บรรลุเป้าหมายในการขับเคลื่อนการกระจายอำนาจ เกิดการบูรณาการงานด้านสุขภาพของทุกหน่วยงาน เพื่อให้ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมในการตัดสินใจเพื่อบริหารระบบสุขภาพให้ตรงกับความต้องการ และเกิดประโยชน์สูงสุดแก่ประชาชน ด้วยเหตุผลดังกล่าว จึงได้มีการคัดเลือกพื้นที่เขตสุขภาพที่ 6 เพื่อเป็นเขตสุขภาพนำร่องในการดำเนินการออกแบบระบบและกลไกในการขับเคลื่อน ซึ่งเป็นการดำเนินการในลักษณะการวิจัยเชิงประเมินผล (Evaluation Research) คณะผู้วิจัยได้ดำเนินการรวบรวมข้อมูลทุติยภูมิที่เกี่ยวข้องที่มีความครอบคลุมทั้งแผนการปฏิรูปประเทศด้านสาธารณสุข ข้อเสนอการจัดระบบสุขภาพในรูปแบบของเขตสุขภาพ ผลการประเมินการดำเนินการของเขตสุขภาพ การดำเนินการเพื่อขับเคลื่อนเขตสุขภาพตามแผนการปฏิรูปประเทศด้านสาธารณสุข ประสบการณ์ต่างประเทศเกี่ยวกับการบริหารด้านสาธารณสุขและเขตสุขภาพ แนวคิดการจัดทำ Regulatory Sandbox การดำเนินการของกระทรวงสาธารณสุข และเขตสุขภาพที่ 6 ในการพัฒนาเขตสุขภาพ กฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งศักยภาพและแนวโน้มในการพัฒนาของพื้นที่ที่ดำเนินการนำร่องเพื่อนำไปสู่การพิจารณาความจำเป็นและความต้องการในการพัฒนา นอกจากนี้ คณะผู้วิจัยยังได้ดำเนินการรวบรวมข้อมูลปฐมภูมิในส่วนของความคิดเห็นของผู้ที่เกี่ยวข้องในการดำเนินการขับเคลื่อนเขตสุขภาพที่ 6 ในระดับต่างๆ ทั้งที่เกี่ยวกับการจัดการบริหารจัดการเขตสุขภาพ การจัดตั้งและการดำเนินการของสำนักงานเขตสุขภาพ เงื่อนไขการดำเนินการของเขตสุขภาพ และการเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานภายในเขตสุขภาพ เพื่อสะท้อนความคาดหวัง (Expectation) ความสำเร็จของการดำเนินการที่ผ่านมา รวมทั้งปัญหาและอุปสรรคที่เกิดขึ้น และความคิดเห็นเกี่ยวกับแนวทางในการดำเนินการเพื่อให้สามารถบรรลุตามเป้าหมายในการขับเคลื่อนเขตสุขภาพที่ 6 ให้สามารถบรรลุตามเป้าหมายของการพัฒนาเขตสุขภาพ เพื่อประกอบการจัดทำข้อเสนอ คณะผู้วิจัยได้กำหนดแนวคิดในการพัฒนาการทำงานของเขตสุขภาพ รวมทั้งแนวคิดในการประเมินผลการดำเนินการของเขตสุขภาพอ้างอิงกรอบแนวคิดระบบสุขภาพขององค์การอนามัยโลก ซึ่งทำให้สามารถระบุได้ว่า ประเด็นในการพัฒนาเขตสุขภาพเพื่อให้เกิดการทำงานที่สามารถบรรลุตามเป้าหมายการพัฒนาสุขภาพของประชาชนในเขตสุขภาพ ประกอบด้วย (1) การจัดการทรัพยากรบุคคลภายในเขตสุขภาพให้สามารถทำงานตอบสนองต่อปัญหาและก่อให้เกิดผลลัพธ์ที่ดีที่สุด (2) การจัดสร้างระบบหรือฐานข้อมูลและสารสนเทศที่สามารถสนับสนุนให้เกิดการทำงานและการจัดบริการที่ดี (3) การทำให้เกิดการผลิตและ/หรือการใช้ผลิตภัณฑ์และเทคโนโลยีด้านสุขภาพที่มีคุณภาพและประชาชนสามารถเข้าถึงได้ (4) การบริหารเงินทั้งปวงให้เพียงพอและเอื้อต่อการทำงานจัดบริการภายในเขตสุขภาพ และ (5) การจัดการระบบการทำงานที่ทำหน้าที่กำหนดทิศทาง นโยบาย กลยุทธ์ สำหรับการจัดบริการสุขภาพทั้งระบบ โดยจากการประเมินข้อมูลทุติยภูมิและปฐมภูมิ รวมทั้งการที่พื้นที่เขตสุขภาพที่ 6 ยังเป็นที่ตั้งของพื้นที่เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก ซึ่งสะท้อนความต้องการลงทุนในการยกระดับการให้บริการด้านสุขภาพ ทำให้สามารถสรุปได้ว่า เขตสุขภาพควรมีการออกแบบมาตรการเพื่อขับเคลื่อนการทำงานของเขตสุขภาพใน 4 ประเด็นการเปลี่ยนแปลง คือ (1) การบริหารจัดการเขตสุขภาพและสำนักงานเขตสุขภาพ (2) การบริหารจัดการทรัพยากรบุคคล (3) การมอบอำนาจเกี่ยวกับการบริหารจัดการเขตสุขภาพ และ (4) การเพิ่มประสิทธิภาพระบบสาธารณสุขและสร้างความยั่งยืนทางการเงินการคลังของหน่วยบริการ เพื่อนำไปสู่การดำเนินการอย่างเป็นรูปธรรม คณะผู้วิจัยจึงเสนอให้มีการจัดทำข้อเสนอการขับเคลื่อนกลไกในการขับเคลื่อนการทำงานของเขตสุขภาพที่ 6 ในลักษณะการดำเนินการในลักษณะของสนามทดสอบการดำเนินการ (Regulatory Sandbox) โดยทำการทดลองการดำเนินการปรับปรุงประเด็นข้อจำกัดทางด้านกฎระเบียบที่เป็นอุปสรรคในการดำเนินการขับเคลื่อนการทำงานของเขตสุขภาพ โดยมีข้อกำหนดเกี่ยวกับเงื่อนไขและระยะเวลาในการทดลองดำเนินการที่ชัดเจนและทำการประเมินผลที่เกิดขึ้นจากการทดลองดำเนินการดังกล่าว เพื่อเป็นข้อมูลสนับสนุนการดำเนินการปรับปรุงกฎระเบียบและกำหนดแนวทางการดำเนินการที่เป็นรูปธรรมในภาพรวมต่อไป ซึ่งการดำเนินการสนามทดสอบการดำเนินการ (Regulatory Sandbox) เพื่อการทดลองการขับเคลื่อนการทำงานของเขตสุขภาพ ประกอบด้วย 3 สนามทดสอบการดำเนินการ ได้แก่ สนามทดสอบการดำเนินการที่ 1 สนามทดสอบการดำเนินการเกี่ยวกับการปรับโครงสร้างการทำงาน/โครงสร้างบุคลากรของเขตสุขภาพและสำนักงานเขตสุขภาพ สนามทดสอบการดำเนินการที่ 2 สนามทดสอบการดำเนินการเกี่ยวกับการปรับปรุงเงื่อนไขการจัดซื้อจัดจ้างและการลงทุนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานและสร้างความยั่งยืนทางด้านการเงินการคลังของเขตสุขภาพ สนามทดสอบการดำเนินการที่ 3 สนามทดสอบการดำเนินการเกี่ยวกับการทำงานร่วมกันในการจัดบริการภายในเขตสุขภาพ โดยทำการดำเนินการปรับปรุงกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องเพื่อเอื้อให้เกิดการดำเนินการ โดยในการดำเนินการขับเคลื่อนการดำเนินการในเขตสุขภาพนำร่องนั้น พบว่า บางส่วนของข้อเสนอสนามทดสอบการดำเนินการที่ 1 และสนามทดสอบการดำเนินการที่ 2 นั้น ได้มีการดำเนินการผ่านกลไกต่างๆ และมีความคืบหน้าที่สามารถสรุปผลการดำเนินการและติดตามความคืบหน้าของการดำเนินการได้ในระดับหนึ่ง และนำไปสู่ข้อเสนอการดำเนินการในระยะต่อไป โดยข้อเสนอทั้งหมดได้ถูกนำเสนอเพื่อไปทดลองดำเนินการในเขตสุขภาพนำร่องภายใต้การดำเนินการขับเคลื่อนของคณะกรรมการปฏิรูปประเทศด้านสาธารณสุข