การพัฒนากฎหมายสาธารณสุขในการอภิบาลผู้ป่วยจากยาเสพติดในวัยรุ่น

Abstract

งานวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาปัญหาของผู้ป่วยยาเสพติด ต้องการให้เห็นปัญหาทางกฎหมายที่จะพัฒนาระบบการบำบัดดูแลผู้ป่วยยาเสพติดในวัยรุ่นที่เป็นปัญหาของประเทศไทย ศึกษาทบทวนและวิเคราะห์ปัญหาทางกฎหมายต่างๆ ของประเทศไทยและการปฏิบัติเกี่ยวกับการบำบัดผู้เสพยาเสพติดในกลุ่มวัยรุ่น เปรียบเทียบกฎหมายที่เกี่ยวข้องของประเทศไทยและประเทศอื่นๆ ตามหลักการของสมัชชาสหประชาชาติที่มีการบำบัดผู้เสพยาเสพติดในกลุ่มวัยรุ่น ศึกษาและวิเคราะห์กลไกในการสนับสนุนเพื่อการพัฒนาคุณภาพ ประสิทธิภาพในการนำนโยบายการบำบัดรักษาวัยรุ่นที่เสพยาเสพติดไปสู่การปฏิบัติที่เหมาะสมและนำผลการศึกษาไปใช้เป็นข้อเสนอแนะเพื่อปรับปรุงกฎหมายและกระบวนการที่เกี่ยวกับการปฏิบัติบำบัดยาเสพติดในวัยรุ่น คณะผู้วิจัยจึงได้ทำการศึกษากฎหมายและนโยบายของประเทศไทย กฎหมายและนโยบายของต่างประเทศที่น่าสนใจ และทำการเข้าสัมภาษณ์ ประชุมกลุ่มย่อย ศึกษาดูงานหน่วยงานด้านสาธารณสุขในแต่ละภาคทั้งหมด 4 ภาคและหน่วยงานส่วนกลาง ทำให้ทราบถึงปัญหาและอุปสรรคการดำเนินงาน ไม่เพียงแต่สิ่งที่เป็นอุปสรรคทางกฎหมายเท่านั้น แต่รวมถึงอุปสรรคในทางปฏิบัติด้วย เมื่อได้ดำเนินการศึกษาพบว่า ปัญหาเกี่ยวกับการพัฒนากฎหมายนั้น ปัญหาหลักอยู่ที่การกำหนดความผิดเกี่ยวกับการเสพสารเสพติดให้เป็นความผิดทางอาญา ทำให้ไม่ว่าเด็ก เยาวชนหรือวัยรุ่น ก็ต้องเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมทางอาญาอย่างหลีกเลี่ยงมิได้ เมื่อนำกระบวนการยุติธรรมทางอาญามาใช้บังคับทำให้มีประวัติอาชญากรติดตัวไปตลอดชีวิตโดยเฉพาะวัยรุ่นที่ใช้กฎหมายเดียวกับผู้ใหญ่ทำให้เกิดความเสียหายต่อวัยกำลังก้าวเข้าสู่ผู้ใหญ่ ทำให้เกิดความกังวลกับบุคคลเหล่านี้ถึงการถูกตีตราในอนาคต อีกทั้งเมื่อพิจารณาถึงทฤษฎีความผิดทางอาญาเกี่ยวกับความผิดยาเสพติดโดยเฉพาะฐานเสพนั้น เป็นกระทำที่ไม่ควรมีโทษทางอาญา อีกทั้งเมื่อได้ทำการศึกษาดูงานของจังหวัดสุราษฎร์ธานีมีความน่าสนใจที่สอดคล้องใกล้เคียงกับการไม่นำผู้บำบัดยาเสพติดเข้าสู่กระบวนการดำเนินคดีอาญาและแนวทางการบำบัดรักษาโดยมีส่วนร่วมของชุมชนของสำนักงานว่าด้วยยาเสพติดและอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติ (UNODC) ผ่านการทำค่ายยาเสพติดในวัยรุ่น ส่วนหน่วยงานอื่น ดำเนินการตามกฎหมายว่าด้วยการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้เสพยาเสพติด โดยแต่ละพื้นที่เกิดปัญหาในด้านการปฏิบัติงานด้านบุคลากรและด้านสถานที่ที่ไม่เพียงพอ ทำให้ไม่สามารถปฏิบัติงานแก้ไขฟื้นฟูผู้ป่วยยาเสพติดได้เต็มที่อันเป็นผลมาจากการกำหนดบทบัญญัติของกฎหมายให้เข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูที่ยังต้องการกระบวนการคัดกรองหรือระบบการฟื้นฟูที่มีหลากหลายภาคส่วนมาช่วยกันทำงานแบบบูรณาการ อีกทั้งการฟื้นฟูยังมีการบังคับให้หายจากการอาการป่วยอันเป็นผลมาจากการเสพยาเสพติด มิฉะนั้นจะถือว่าการฟื้นฟูไม่สำเร็จต้องเข้าสู่กระบวนการดำเนินคดีอาญาตามเดิมต่อไป คณะผู้วิจัยเห็นว่า ต้องมีการพัฒนากฎหมายเกี่ยวกับการอภิบาลยาเสพติดในวัยรุ่นด้วยกันหลายมิติ เช่น มิติด้านการกำหนดความผิดทางอาญา มิติด้านการบริการจัดการผู้ป่วยแบบบูรณาการ โดยต้องเกิดจากความร่วมมือหลากหลายภาคส่วนด้วยกัน มิใช่เป็นหน้าที่ของหน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่งเพียงเท่านั้น อาจจะมีการแยกภารกิจการทำงานแต่บูรณาการภารกิจร่วมกัน มิติการจัดการข้อมูลผู้ป่วยมิให้เกิดการตีตราทั้งโดยเฉพาะประวัติอาชญากรสำหรับผู้ป่วยในวัยรุ่น