การพัฒนารูปแบบการป้องกันอันตรายจากการทำงานของคนงานแปรรูปหมอนยางพารา จังหวัดนครศรีธรรมราช

Abstract

การวิจัยในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาการรับรู้ความเสี่ยงและพฤติกรรมการป้องกัน ควบคุมความเสี่ยงจากการทำงานของคนงานแปรรูปหมอนยางพารา 2) เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการรับรู้ความเสี่ยงและพฤติกรรมการป้องกันและควบคุมความเสี่ยงจากการทำงานของคนงานแปรรูปหมอนยางพารา และ 3) เพื่อการกำหนดแนวทาง หรือมาตรการ และจัดทำคู่มือในการพัฒนารูปแบบการป้องกันอันตรายจากการทำงานในการแก้ปัญหาด้านความปลอดภัยและอาชีวอนามัยของคนงานแปรรูปหมอนยางพารา จ.นครศรีธรรมราช ทำการศึกษาในกลุ่มวิสาหกิจชุมชน จำนวน 10 กลุ่ม กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 74 คน รูปแบบการวิจัยปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม โดยอาศัยวิธีการศึกษาเชิงคุณภาพ และเทคนิคกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม ในระหว่างเดือนพฤศจิกายน 2562 – ธันวาคม 2563 ทำการศึกษาข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับการประกอบอาชีพและอันตรายจากการแปรรูปหมอนยางพารา โดยการประยุกต์ใช้เทคนิคการปรับปรุงสภาพการทำงานในสถานประกอบการขนาดเล็ก และการวิเคราะห์ความปลอดภัยในการทำงาน ซึ่งมีการชี้บ่งอันตรายลงไปในทุกๆ ขั้นตอนของการทำงาน จากนั้นร่วมกันปรับปรุงสภาพแวดล้อมในการทำงาน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และสถิติเชิงอนุมาน การวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณ เพื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของปัจจัยการรับรู้ความเสี่ยงและพฤติกรรมการป้องกันและควบคุมความเสี่ยงจากการทำงานของคนงานแปรรูปหมอนยางพารา จ.นครศรีธรรมราช ผลการศึกษาพบว่า 5 อันดับแรกที่ผู้ปฏิบัติงานแปรรูปหมอนยางพาราได้รับสัมผัสกับปัจจัยเสี่ยง ได้แก่ ท่าทางในการทำงานที่มีลักษณะการก้ม/เงยศีรษะ การบิดเอี้ยวตัว ท่าทางที่ซ้ำๆ เป็นระยะเวลานาน สัมผัสกับสารเคมี และความชื้น โดยคิดเป็นค่าเฉลี่ย 3.29, 3.10, 2.94, 2.78 และค่าเฉลี่ย 2.70 ตามลำดับ ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยส่วนบุคคลกับการรับรู้โอกาสเสี่ยงของผู้ปฏิบัติงานแปรรูปหมอนยางพารา โดยการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร พบว่า เพศหญิง มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value = 0.006 ; 95%CI : 3.75 – 21.55) ระยะเวลาประกอบอาชีพ แปรรูปหมอนยางพารามีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value = 0.001 ; 95%CI: (-1.05) – 7.36) และเคยได้รับการอบรมวิธีการแปรรูปหมอนยางพาราอย่างถูกต้องและปลอดภัย มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value = 0.0001 ; 95%CI: (-29.72) – (-12.96)) และเมื่อปรับอิทธิพลจากตัวแปรร่วมอื่น พบว่า เพศหญิง (p-value = 0.006 ; 95%CI: 3.75 – 21.55) ระยะเวลาประกอบอาชีพ แปรรูปหมอนยางพารา ชั่วโมงการทำงาน 8 ชั่วโมง/วัน (p-value = 0.014 ; 95%CI: (-19.35) – (-2.31)) มีประวัติโรคภูมิแพ้ (p-value = 0.003 ; 95%CI: (-38.61) – (-8.47)) และเคยได้รับการอบรมวิธีการแปรรูปหมอนยางพาราอย่างถูกต้องและปลอดภัย (p-value = 0.0001 ; 95%CI: (-33.91) – (-2.31)) มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ผลของการพัฒนาจากการประยุกต์ใช้เทคนิค Work Improvement in Small Enterprises (WISE) และ Job Safety Analysis (JSA) เพื่อปรับปรุงสภาพแวดล้อมในการทำงาน พบว่า ภายหลังการดำเนินการวิสาหกิจชุมชนมีสภาพแวดล้อมในการทำงานดีขึ้นในหลายๆ ด้านตามองค์ประกอบของ WISE Technique เช่น การปรับปรุงท่าทางการทำงานของพนักงาน ความปลอดภัยในการทำงานกับสารเคมี อีกทั้งสามารถเลือกใช้อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยอย่างถูกต้อง เป็นต้น ซึ่งผลการวิจัยชี้ให้เห็นว่าการดำเนินการปรับปรุงสภาพแวดล้อมในการทำงานให้ประสบความสำเร็จขั้นตอนที่ผู้วิจัยได้ดำเนินการในคนงาน คือ 1) การสร้างความเข้าใจในปัญหา 2) การให้ความรู้เกี่ยวกับสภาพการทำงานที่ปลอดภัย 3) การร่วมกันค้นหาแนวทางในการปรับปรุงสภาพแวดล้อมในการทำงาน 4) การร่วมกันดำเนินการปรับปรุงสภาพแวดล้อมในการทำงาน และ 5) การติดตามและสนับสนุนการดำเนินการ ซึ่งรูปแบบการป้องกันอันตรายจากการทำงานดังกล่าวถือเป็นกลยุทธ์การป้องกันระดับปฐมภูมิที่ดีที่เกิดขึ้นจากความร่วมมือจากคนงานแปรรูปหมอนยางพาราและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในพื้นที่ ซึ่งจะส่งผลให้เกิดการพัฒนาป้องกันผลกระทบของสุขภาพ และสร้างคุณภาพชีวิตการทำงานอย่างเป็นรูปธรรม ยั่งยืน และมีคุณภาพต่อไป