การพัฒนากระบวนการและฐานข้อมูล ระบบเฝ้าระวังโรคติดเชื้อโควิด-19 สำหรับกลุ่มประชากรไทยข้ามพรมแดน ในเขตสุขภาพที่ 12

Abstract

จากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อโควิด-19 ส่งผลให้คณะกรรมการโรคติดต่อจังหวัดสงขลา มีการมอบหมายอำนาจและหน้าที่ให้มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ภายใต้การรับผิดชอบของคณะแพทยศาสตร์ ดำเนินการโปรแกรมติดตามผู้เดินทางมาจากประเทศมาเลเซีย โดยดำเนินการในพื้นที่เขตสุขภาพที่ 12 ซึ่งมีอาณาเขตติดกับประเทศมาเลเซีย โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างระบบฐานข้อมูลเฝ้าระวังและติดตามโรคติดเชื้อโควิด-19 พัฒนาระบบเฝ้าระวังและติดตามสร้างแนวทางระบบเฝ้าระวังโรคติดต่ออื่นๆ อย่างเป็นระบบ ตลอดไปจนถึงถอดบทเรียนและพัฒนาระบบฐานข้อมูลเฝ้าระวังและติดตามโรคติดเชื้อโควิด-19 ที่ทีมวิจัยได้สร้างและพัฒนาขึ้น งานวิจัยชิ้นนี้มุ่งเน้นทำความเข้าใจภาพรวมของระบบการทำงานทั้งระบบเฝ้าระวังและระบบฐานข้อมูลของระบบรายงานโควิด-19 โดยจำเป็นต้องใช้มุมมองที่ผสมผสานกันเพื่อบรรลุวัตถุประสงค์ โดยจะแบ่งเป็น 2 ส่วนย่อย คือ 1. การถอดบทเรียนการบริหารจัดการโรคติดเชื้อโควิด-19 ทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ และ 2. การเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพและวิเคราะห์ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย จะเป็นการสัมภาษณ์ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับระบบเฝ้าระวังการระบาดกับผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในเขตสุขภาพที่ 12 จากหลายๆ ภาคส่วน ภาคส่วนละ 5 ราย หรือจนกว่าข้อมูลจะอิ่มตัว ทั้งนี้ เพื่อพัฒนาระบบฐานข้อมูลและระบบเฝ้าระวังติดตามโรคติดเชื้อโควิด-19 โดยเฉพาะในกลุ่มประชากรไทยข้ามพรมแดน สำหรับประชากรกลุ่มตัวอย่างที่ทีมวิจัยได้เลือกมาเพื่อเก็บข้อมูลในการวิจัยและลงพื้นที่ คือ พื้นที่สุขภาพเขต 12 เนื่องจากเขตสุขภาพที่ 12 ซึ่งมีอาณาเขตติดกับประเทศมาเลเซีย จึงมีบริบทที่แตกต่างไปจากเขตสุขภาพอื่นๆ และจำเป็นที่จะต้องมีระบบและมาตรการสำหรับประชากรไทยที่ข้ามพรมแดนไทย-มาเลเซีย การวิเคราะห์ข้อมูลแบ่งอออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ 1. การวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธี Content Analysis โดยการรวบรวมเนื้อหาสาระจากการสัมภาษณ์ แล้วจำแนกเป็นกลุ่มตามประเด็นต่างๆ ตามแนวคิดที่ตั้งไว้ และ 2. การวิเคราะห์ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย จะแบ่งหน่วยงานต่างๆ ออกเป็น ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียหลัก ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียขั้นพื้นฐานและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียขั้นรอง ซึ่งเป็นการวิเคราะห์โดยอาศัย stakeholder matrix ความสัมพันธ์ระหว่างความสำคัญและการมีอิทธิพลจากการดำเนินงาน หลังจากการปรับใช้ระบบที่ทางทีมผู้วิจัยได้แนะนำและติดตั้งดังกล่าว 5 สถานประกอบการในเขตพื้นที่สุขภาพเขต 12 มีข้อเสนอแนะดังนี้ 1. ด่านตรวจคนเข้าเมือง คือการปรับรูปแบบระบบการตรวจคนเข้าเมืองให้สามารถอัพเดทและแสดงผลบน Dashboard แบบเรียลไทม์ ตลอดไปจนถึงการทำ Telemedicine ใช้ติดตามอาการผู้ป่วย อีกทั้งการเสนอแนะดังกล่าวยังสามารถนำไปประยุกต์ใช้ให้กับด่านอื่นๆ อีกด้วย 2. โรงแรมและห้างสรรพสินค้า (ลีการ์เดนส์พลาซ่า) เป็นสถานที่ที่มีคนเข้าออกเป็นจำนวนมากในเวลาเดียวกัน จึงจำเป็นต้องใช้เครื่องวัดอุณหภูมิแบบกล้องเข้ามาแทน แต่เนื่องจากเครื่องวัดอุณหภูมิแบบกล้องเป็นระบบการบันทึกจดจำใบหน้า ไม่สามารถระบุชื่อได้ จึงควรพัฒนาจัดตั้งให้ระบบสแกนบัตร Radio Frequency Identification (RFID) และวัดอุณหภูมิในเวลาเดียวกัน เพื่อได้ข้อมูลที่ถูกต้องและรวดเร็ว 3. สถานีขนส่ง (พื้นที่สถานีขนส่งจังหวัดสงขลา) เสนอแนะให้พัฒนาวิธีการดึงข้อมูลจากลายมือในภาพถ่าย ลงฐานข้อมูล 4. สถานีรถไฟ (พื้นที่สถานีรถไฟ-ชุมทางหาดใหญ่) สถานีรถไฟชุมทางหาดใหญ่ จะมีการปรับรูปแบบจำหน่ายตั๋วเดินรถเป็นแบบบัตรโดยสาร RFID และระหว่างรอระบบบัตรโดยสารแบบ RFID ให้มีการจ้างเจ้าหน้าที่ Part-time เป็นระยะเวลา 2 เดือน เพื่อช่วยในการลงทะเบียนสำหรับผู้ที่เดินทางประจำ (รายเดือน) และออก QR CODE ติดหลังตั๋วเดินรถ และ 5. โรงเรียน (พื้นที่โรงเรียนนาทวีวิทยาคม) เช่นเดียวกับโรงแรมและห้างสรรพสินค้าเป็นสถานที่ที่มีคนเข้าออกเป็นจำนวนมากในเวลาเดียวกัน จึงจำเป็นต้องใช้เครื่องวัดอุณหภูมิแบบกล้องเข้ามาแทน แต่เนื่องจากเครื่องวัดอุณหภูมิแบบกล้องเป็นระบบการบันทึกจดจำใบหน้า ไม่สามารถระบุชื่อได้ จึงควรพัฒนาจัดตั้งให้ระบบสแกนบัตร RFID และวัดอุณหภูมิในเวลาเดียวกัน เพื่อได้ข้อมูลที่ถูกต้องและรวดเร็ว