ความชุกและอุบัติการณ์ของการติดเชื้อด้วยการตรวจทางซีโรโลยีและการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันต่อการติดเชื้อ SARS-CoV-2 ในบุคลากรทางการแพทย์ด่านหน้าที่ดูแลผู้ป่วย เปรียบเทียบกับบุคลากรทางการแพทย์ที่ไม่ได้ดูแลผู้ป่วย COVID-19 ในสถานการณ์การระบาดของโรค COVID-19 ภายในโรงพยาบาลศิริราช กรุงเทพมหานคร

Abstract

หลักการและเหตุผล บุคลากรทางการแพทย์ที่ทำงานด่านหน้า เป็นกลุ่มเสี่ยงสูงที่มีโอกาสติดเชื้อโควิด ทำให้มีโอกาสต้องตรวจสวอปบ่อยครั้ง การตรวจด้วยวิธีทางซีโรโลยี ทำได้ง่ายและสามารถใช้ในการเฝ้าระวังได้ การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อค้นหาความชุกและอุบัติการณ์ของการติดเชื้อ SARS-CoV2 ในบุคลากรทางการแพทย์ด่านหน้าที่ดูแลผู้ป่วยโควิด-19 ด้วยการตรวจทางซีโรโลยี วิธีการศึกษา เป็นการศึกษาแบบสังเกตไปข้างหน้าในกลุ่มบุคลากรทางการแพทย์ รวม 360 คน โดยเป็นบุคลากรด่านหน้า 240 คน และที่ไม่ใช่ด่านหน้า 120 คน ดำเนินการศึกษาที่ รพ.ศิริราช ตั้งแต่เดือนมิถุนายน 2563 ถึง เดือนเมษายน 2564 โดยนัดอาสาสมัครเจาะเลือด รวม 4 ครั้ง ที่แรกเข้าโครงการ, 4 สัปดาห์, 12 สัปดาห์ และ 48 สัปดาห์ และตรวจซีโรโลยี รวม 3 วิธี คือ ชนิดได้ผลเร็วรายงานผลเป็นบวกหรือลบ (Pan-IgG [Elecsys Anti-SARS-CoV-2]) และ anti-SARS-CoV-2 RBD IgG ซึ่งรายงานผลเป็นค่า optical density โดย cut-off ผลการตรวจเป็นลบที่ 0.64 และ cut-off ผลการตรวจเป็นบวกที่ 1.60 และจะส่งตรวจ microneutralization assay เพิ่มเติมในรายที่ anti-SARS-CoV-2 RBD IgG เป็นบวก ผลการศึกษา จากอาสาสมัครในโครงการ รวม 360 คน พบว่าร้อยละ 82.2 เป็นเพศหญิง มีอายุเฉลี่ย 32.5 ปี สำหรับผลการตรวจชนิดได้ผลเร็วด้วยวิธี Pan-IgG พบผลเป็นบวก 1 ราย ในกลุ่มที่ไม่ใช่ด่านหน้า โดยพบผลบวกตั้งแต่แรกจนสิ้นสุดการศึกษา สำหรับผลการตรวจ anti-SARS-CoV-2 RBD IgG จากการตัดค่า cut-off ดังกล่าว พบว่ามีอาสาสมัคร 2 ราย ในกลุ่มบุคลากรด่านหน้าที่มีระดับแอนติบอดีสูงขึ้นชัดเจนใกล้เคียงกับผู้ป่วยติดเชื้อ ตั้งแต่แรกเข้าโครงการ โดยพบว่ามีระดับสูงคงอยู่จนถึง 48 สัปดาห์ คิดเป็นความชุกการติดเชื้อจากการตรวจ anti-SARS-CoV-2 RBD IgG ร้อยละ 0.83 (2/240) ในกลุ่มบุคลากรด่านหน้า และมีอาสาสมัคร 1 ราย ในกลุ่มที่ไม่ใช่บุคลากรด่านหน้าที่มีระดับแอนติบอดีสูงโดยตรวจพบที่ 12 สัปดาห์ คิดเป็นอุบัติการณ์การติดเชื้อร้อยละ 0.83 ในกลุ่มบุคลากรที่ไม่ใช่ด่านหน้า และ พบว่ามีอาสาสมัคร 13-21 รายในกลุ่มบุคลากรด่านหน้า และ 4-7 ราย ในกลุ่มที่ไม่ใช่ด่านหน้าที่มีระดับแอนติบอดีอยู่ในเกณฑ์ระหว่างกลาง (borderline) ระหว่าง cut-off ที่เป็นบวกและลบ โดยผลการตรวจเพิ่มเติมสำหรับตัวอย่างที่บวกและอยู่ในเกณฑ์ระหว่างกลางด้วยวิธี micro-neutralization assay ต่อเชื้อไวรัสที่แยกได้ในประเทศไทย พบว่ามีผลเป็นลบ (titer < 10) ทุกตัวอย่าง ดังนั้น ระดับ anti-SARS-CoV-2 RBD IgG ที่สูงจึงไม่น่าเป็นการติดเชื้อโควิด-19 แต่อาจเป็นแอนติบอดีต่อเชื้อโคโรนาไวรัสที่ก่อโรคในคนชนิดอื่นที่พบมีการระบาดในประเทศไทย ซึ่งต้องการการศึกษาต่อไป บทสรุป ความชุกและอุบัติการณ์การติดเชื้อของบุคลากรต่ำมากทั้งที่ทำงานด่านหน้าหรือที่ไม่ใช่ด่านหน้า และไม่แตกต่างกันระหว่างสองกลุ่มในสถานการณ์ที่มีการระบาดไม่รุนแรงหรือกว้างขวาง ซึ่งน่าจะทำให้มั่นใจถึงประสิทธิภาพของมาตรการการป้องกันขณะดูแลผู้ป่วยโควิดด้วยการใส่ชุดป้องกันที่เหมาะสม การตรวจทางซีโรโลยีด้วยวิธีต่างกันอาจมีผลที่แตกต่างกันและเป็นได้ว่าอาจมีปฏิกิริยาข้ามกลุ่มกับเชื้อโคโรนาไวรัสที่ก่อโรคในคนชนิดอื่น