แพลตฟอร์มกลางสำหรับการสร้างเครื่องมือบำบัดทางจิตวิทยาด้วยปัญญาประดิษฐ์

Abstract

ปัญหาสุขภาพจิตส่งผลต่อการดำเนินชีวิตและคุณภาพชีวิตของผู้ที่มีปัญหาสุขภาพจิตและคนใกล้ตัว แม้การดูแลสุขภาพจิตจะมีความสำคัญแต่ก็มีข้อจำกัด เช่น ค่าใช้จ่ายสูง และจำนวนบุคลากรด้านสุขภาพจิตไม่เพียงพอ จึงมีความจำเป็นที่จะต้องพัฒนาเทคโนโลยีมาลดข้อจำกัดดังกล่าว แชทบอทหรือหุ่นยนต์โต้ตอบอัตโนมัติเป็นเทคโนโลยีที่มีความเหมาะสมในการนำมาใช้เพื่อดูแลสุขภาพจิต เนื่องจากสามารถเข้าถึงคนกลุ่มใหญ่ได้ง่าย ทุกที่ ทุกเวลา ประหยัดค่าใช้จ่าย และมีประสิทธิภาพ แต่การสร้างแชทบอทที่มีความเฉพาะเจาะจงด้านสุขภาพจิตนั้นต้องใช้งบประมาณ เวลา และผู้เชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยีที่มีความรู้เบื้องต้นด้านสุขภาพจิต ทำให้ในทางปฏิบัตินั้น พบว่า การสร้างแชทบอทด้านสุขภาพจิตยังทำได้ยาก โครงการนี้จึงพัฒนาแพลตฟอร์มสร้างหุ่นยนต์โต้ตอบอัตโนมัติทางสุขภาพจิต เพื่อช่วยให้บุคลากรด้านสุขภาพจิตจากหน่วยงานที่มีหน้าที่ในการดูแลสุขภาพจิต สามารถสร้างแชทบอทปัญญาประดิษฐ์ด้านสุขภาพได้เอง โดยไม่ต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยี ซึ่งจะทำให้บุคลากรหรือหน่วยงานด้านสุขภาพจิตสามารถสร้างแชทบอท ปัญญาประดิษฐ์เพื่อให้บริการกลุ่มเป้าหมายของตน เพิ่มจำนวนแชทบอท ส่งผลให้ประชาชนไทยเข้าถึงการให้บริการและได้รับการดูแลด้านสุขภาพจิตมากขึ้น เป็นการลดปัญหาและลดงบประมาณในภาพรวมของประเทศไทย โครงการนี้มีระยะเวลาการดำเนินการ 15 กุมภาพันธ์ 2564 ถึง 14 กุมภาพันธ์ 2565 มีหน่วยงานด้านสุขภาพจิต และหน่วยงานที่ให้บริการด้านสุขภาพจิตเข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 21 หน่วยงาน โดยบุคลากรด้านสุขภาพจิต ได้แก่ นักจิตวิทยา นักจิตวิทยาคลินิก จิตแพทย์ เจ้าหน้าที่ด้านเทคโนโลยี เข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 53 ราย นอกจากนี้คณะผู้วิจัยยังได้ทำการทดลองเพื่อศึกษาประสิทธิภาพของการให้การดูแลสุขภาพจิตด้วยแชทบอทต้นแบบที่พัฒนาบนแพลตฟอร์มนี้ ด้วยกระบวนการทดลองแบบมีกลุ่มควบคุมและกลุ่มทดลอง จากการทดลองนำร่อง เพื่อศึกษาผลของการใช้งานแชทบอทที่มีต่อความเครียด ความกังวล และอาการซึมเศร้าโดยเปรียบเทียบคะแนนก่อนและหลังการใช้งานแชทบอทในกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 21 คน แบ่งออกเป็นกลุ่มควบคุม 7 คน และกลุ่มทดลอง 14 คน โดยกลุ่มควบคุมได้ใช้งานแชทบอทเพื่อพูดคุยทั่วไป ในขณะที่กลุ่มทดลองเป็นการใช้แชทบอทที่อ้างอิงทฤษฎีการบำบัดทางจิตวิทยา ทั้ง 2 กลุ่มใช้งานแชทบอทต่อเนื่องกันเป็นระยะเวลา 14 วัน ซึ่งภายหลังการทดลอง พบว่า กลุ่มตัวอย่างทั้ง 2 กลุ่ม มีคะแนนด้านความเครียดที่ลดลง แม้จะเป็นการทดลองนำร่องและมีข้อจำกัดเรื่องจำนวนกลุ่มตัวอย่าง แต่ก็เป็นข้อบ่งชี้ว่าการใช้งานแชทบอทมีผลในเชิงบวกต่อภาวะสุขภาพจิต ซึ่งหน่วยงานที่พัฒนาแชทบอทด้วยแพลตฟอร์มนี้ สามารถทำการวิจัยเพิ่มเติมกับกลุ่มเป้าหมายของตนได้แม้ในการดำเนินโครงการจะมีปัญหาและอุปสรรค เช่น ความใหม่ของเทคโนโลยีที่จำเป็นต้องอาศัยระยะเวลาในการเรียนรู้ ในขณะที่ระยะเวลาในการอบรมเชิงปฏิบัติการถ่ายทอดเทคโนโลยีและการใช้งานแพลตฟอร์มที่มีจำกัด อีกทั้งภาระงานประจำของบุคลากรจากหน่วยงานต่างๆ ที่มีมาก ทำให้บุคลากรที่เข้าร่วมอบรมไม่มีเวลาสร้างความคุ้นเคยกับเครื่องมือเท่าที่ควร แต่ก็พบว่าบุคลากรและหน่วยงานที่เข้าร่วมโครงการมีความพึงพอใจต่อการใช้งานแพลตฟอร์มในระดับมาก คิดเป็นร้อยละ 51.724 นอกจากนี้ผู้ใช้งาน ซึ่งได้แก่ บุคลากรด้านสุขภาพจิตที่ใช้งานแพลตฟอร์ม ยังมีความพึงพอใจต่อ Intervention Catalog ที่เตรียมให้ในระดับมากที่สุด โดยคิดเป็นร้อยละ 56